Dünyanın manyetik alanı 10 kat hızla zayıflıyor

Birlikte hareket eden üç ayrı uydu olan Swarm uydularının üzerinde bulunan manyetik ölçerlere göre, manyetik alandaki 600 bin km genişliğe sahip en büyük zayıf nokta batı yarımkürede oluşurken, Hint Okyanusu’nun güneyi gibi alanlarda ise manyetik alanın güçlendiği görülüyor.

Çalışmayı yürüten bilim insanları manyetik alanın neden zayıfladığını hala bilmiyor ancak ESA-Swarm misyonu yöneticisi Rune Floberghagen muhtemel nedenlerden birinin yeryüzünün manyetik kutuplarının dönmeye hazırlanması olduğunu söylüyor. Veriler de aslında manyetik kuzeyin Sibirya’ya doğru hareket ettiğini gösteriyor.

Floberghagen, bu dönüşün ani olmadığını, binlerce olmasa bile yüzlerce yıl alabileceğini ayrıca bunun geçmiş zamanlarda da pek çok kez gerçekleştiğini belirtiyor.

Bilim insanları uzun zamandır manyetik kuzeydeki kaymanın farkında. Her birkaç yüz bin yılda bir manyetik kutuplar dönüyor ve bu yüzden bir pusula kuzey yerine güneyi gösterebilir. Manyetik alan güçlenmesindeki değişimler normal dönüş devrinin bir kısmıyken, Swarm’dan gelen veriler manyetik alanın geçmişte olduğundan daha hızlı bir şekilde zayıflamaya başladığını gösteriyor. Araştırmacılar önceleri alanın her yüzyılda yaklaşık yüzde 5 oranında zayıfladığını tahmin ediyordu ancak yeni bulgular bu alanın aslında her 10 yılda bir yüzde 5 zayıfladığını yani zayıflama oranının tahmin edilenden 10 kat fazla olduğunu ortaya çıkardı.

Dünyanın sonu değil

Zayıf bir manyetik alanın dünyanın sonu olacağına dair henüz bir kanıt yok. Geçmişteki kutupsal dönüşlerde kitlesel yok oluş gerçekleşmedi ya da radyasyon zararına ilişkin bir kanıt bulunamadı. Araştırmacılar böyle bir durumdan en fazla elektrik şebekeleri ile iletişim sistemlerinin etkileneceğini düşünüyor.

Dünyanın manyetik alanı dev, görünmez bir balon gibi hareket ederek güneşten solar rüzgarlar halinde gelen kozmik radyasyonlara karşı dünyamızı koruyor. Bu alan, dünyanın çekirdeğindeki devasa demir topunun erimiş bir metal tabakayla sarılması sonucu oluştu. Çekirdek sıcaklığındaki değişimler ve dünyanın dönüşü, dış çekirdeğin etrafındaki sıvı metalin dönmesini ve kaynamasını sağlayarak manyetik alan hatlarını yaratıyor.

Florberghagen, erimiş metalin hareketi nedeniyle manyetik alanın bazı bölgeleri güçlenirken diğerlerinin zayıfladığını söylüyor. Dış çekirdeğin bir bölümündeki kaynama yavaşladığında yüklü parçacıklardan daha düşük akımlar serbest bırakılıyor ve yüzeyin üzerindeki manyetik alan zayıflıyor.

Floberghagen şöye diyor; “Sıvı dış çekirdeğin hareketi manyetik alanı neredeyse tamamen kendi etrafına çekiyor. Böylece Amerika kıtası üzerindeki bir alan zayıflaması kıtanın altındaki dış yüzey hareketinin yavaşladığı anlamına geliyor.”

Depremler tahmin edilebilir mi?

Swarm uyduları yalnızca Dünya’nın manyetik alanından gelenleri değil aynı zamanda çekirdek, manto, kabuk ve okyanuslardaki sinyalleri de topluyor. ESA araştırmacıları manyetik alana dayalı navigasyon sistemleri, havacılık cihazları oluşturmak, daha kesin ve geliştirilmiş deprem tahminleri yapmak ve doğal kaynaklar bakımından zengin olan yer altı kaynaklarının bulunduğu alanları belirlemek için bu verileri kullanmayı planlıyor. Bilim insanları manyetik alandaki dalgalanmaların kıtasal tabakaların hareket ettiği yerleri belirlemeye ve depremleri tahmin etmeye yardımcı olacağını düşünüyor.