Orhan Veli, 14 Nisan 1914’te Beykoz Yalıköy’de İshak Ağa Yokuşu’ndaki 9 numaralı konakta doğar. 1925’e kadar İstanbul’da yaşar. Galatasaray Lisesi’nde ilkokul dörtten beşe geçtiğinde Ankara’ya taşınırlar. Lise yıllarında Melih Cevdet ve Oktay Rifat ile tanışır. Beraber ‘Sesimiz’ dergisini çıkararak Türk şiir tarihini etkileyecek ortak çalışmayı başlatırlar. 1932’de Ankara Lisesi’nden (Taş Mektep) mezun olur. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’ne girer ama bitirmez. 1936’da yeniden Ankara’ya döner. PTT Umum Müdürlüğü, Telgraf İşleri Reisliği Milletler Arası Nizamlar Bürosu’nda çalışmaya başlar. Askere gidene dek özel izinler, doktor raporları, uyarılar, soruşturmalar ve maaş kesintileriyle geçer memurluk hayatı.
Bu arada Halkevleri’nde sergilenen iki oyunda önemli roller alır. O sırada Orhan Veli’nin babası Mehmet Veli Kanık Radyo Müdürü’dür. 1936’da Varlık dergisinde ilk kez dört şiiri yayımlanır. Ancak sonradan genç bir araştırmacı ilk yayımlanmış şiirinin İnkılap dergisinde 1933 yılında yayımlanan ‘Bir günüm daha geçti sevdiğimi görmeden’ diye başlayan şiiri olduğunu keşfeder.
7 Mayıs 1941’te askere gider. 31 Mart 1944’de kadar Gelibolu’nun Kavak Köyü’nde teğmen olarak askerliğini yapar. “Gelibolu’da askerlik yaparken arada talimi asar, Salim’in meyhanesine gider. Giderken de ‘Herkes gider talime, Orhan gider Salim’e yazar çadırın kapısına iliştirir”.
Askerlik sonrası MEB’in Tercüme Bürosu’nda bir yıl çalışır, sonra bakanın baskıcı tutumu nedeniyle istifa eder. 14 Kasım 1950’de beyin kanaması geçirerek yaşama veda eder. “Urumeli Hisarı’na oturmuşum, Oturmuş da bir türkü tutturmuşum” diyen Orhan Veli’yi arkadaşları Rumelihisarı Mezarlığı’ndan başka bir yere gömmeyi düşünmezler. Mezar taşına sadece “Orhan Veli 1914-1950’ yazılır. Sunay Akın’ın yazdığı gibi “Şiirde kovduğu ayağın, dönüp dolaşıp, sonunda mezar taşına konması ne garip”...
‘Sakın Şaşırma: Orhan Veli 100 Yaşında’ sergisi Yapı Kredi Kültür Merkezi’nde 1 Mayıs’a dek görülebilir.
Garibi kim buldu?
“Orhan Veli’nin Garip kitabının adını ben koydum. Bir gün Nisuaz’da oturuyordum. Orhan geldi, bir şiir kitabı çıkaracağını söyledi. Bir türlü kitabına bir ad bulamıyordu. Koymak istediği ad ‘Tahattur’du. Bilirsin, Orhan Veli’nin ‘Alnımdaki bıçak yarası senin yüzünden...tabakam senin yadigarın...Seni nasıl unuturum ben...Vesikalı yârim...’ diye başlayan bir şiiri vardır. Onun adı ‘Tahattur’dur. Kitabına bunu vermek istiyordu. Bana sordu ne dersin, diye...Ben de bu adın çok eskimiş olduğunu, daha yeni ve ilgi çekici bir ad bulmasını söyledim. Bu yeni adın ne olabileceğini sordu. Ben de senin şiirlerin yadırganıyor, acayip, garip bulunuyor, öyle bir ad vermelisin, dedim. Öyleyse bir ad bul, dedi. Yaban, acayip, garip derken...Garip sözü üzerinde durduk. Garip, sadece şaşırtıcı, acayip anlamına gelmiyor, gurbette kalmışa da yakışıyordu. Zaten o dönemde Orhan Veli ve arkadaşları da biraz kural dışı, biraz gurbette kalmış gibiydiler.” Hikâyeyi Cavit Yamaç anlatıyor. (Mehmet Kemal, Acılı Kuşak)Radikal
Bir Garip Orhan Veli 100 yaşında
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı Kültür Müdürlüğü, Türk Edebiyatı’na katkı sunan şair ve yazarlarımızı hatırlamaya devam ediyor. İBB Kültür Müdürlüğü, ‘Doğumunun 100. Yılında Orhan Veli’ başlığıyla düzenleyeceği etkinlikte Türk Edebiyatı’nın önemli şairlerinden Orhan Veli Kanık’ı anıyor.İBB Ali Emiri Efendi Kültür Merkezi’nde 13 Nisan Pazar günü 15.00’da düzenlenecek etkinlikte, Orhan Veli’nin bestelenmiş şiirleri icra edilecek. Moderatörlüğünü Şair ve Yazar Özcan Ünlü’ nün yapacağı etkinliğe, Mimar Sinan Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölüm Başkanı Prof.Dr.Abdullah Uçman, Kültür Üniversitesi Öğretim Görevlisi İsa Kocakaplan ve Edebiyat Sanat ve Kültür Araştırmaları Derneği (ESKADER) Genel Başkanı Mehmet Nuri Yardım konuşmacı olarak katılacak. Programda, Orhan Veli’nin hayatı, görüşleri ve Türk Edebiyatı’na kattığı yenilikler dinleyicilerle paylaşılırken, şairin şiirleri de İBB Şehir Tiyatroları sanatçıları tarafından okunacak. Programın sonunda, Orhan Veli’nin ‘Şairin İşi’ adlı kitabı katılımcılara hediye edilecek.
Şiirin sınırlarını genişleten şair
Türk şiirinin hececi şairlerinden Orhan Veli Kanık, 1914 yılında İstanbul'da doğdu. Ortaöğrenimini Ankara Gazi Lisesi'nde yapan Orhan Veli, daha sonra İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü'ne girdi. Üniversite eğitimini yarıda bırakmak zorunda kalan şair, çeşitli resmi görevlerde memur olarak da hizmet verdi. Orhan Veli Kanık'ın ilk şiirleri 1936 yılında Varlık Dergisi'nde yayımlandı. Şiirlerinde yerleşik kalıp ve klişeleri yıkan basit ve sade halk dili ile sıradan insanın güncel yaşamına eğilen Orhan Veli, arkadaşları Melih Cevdet Anday ve Oktay Rıfat ile ‘Garip’ akımını kurdu. 1947 yılında "Yaprak Dergisi"ni çıkardı. 1947-1950 yılları arasında toplam 28 sayı yayımlanan dergi, Orhan Veli'nin 14 Kasım 1950'de ölümü üzerine "Son Yaprak" adını taşıyan son sayısı ile yayımını durdurdu. Orhan Veli'nin yayımlanan eserleri arasında "Garip ve Vazgeçemediğim", "Destan Gibi", "Yenisi" ve "Karşı" adlı kitaplar sayılabilir.
