Özel okul mu, devlet okulu mu

Marka haline gelmiş, ismi herkes tarafından bilinen bir özel okulun eğitim kalitesi şubeden şubeye değişebiliyor. Öte yandan adı sanı duyulmasa da eğitim kalitesi özel okullarla yarışan devlet okullarının sayısı hiç de az değil. Velilerin bu noktada çok iyi araştırma yapması gerekiyor.

Sadece ‘ambalaja’ bakarak karar vermemek hayati önem taşıyor. Yine yeni okula başlayacaklar için alınan en büyük hatalı karar ise şu: ‘Ben çocuğumu özel okula göndereyim. İleride kurstu, özel dersti, dershaneydi, bunlarla uğraşmam, bunlara vereceğim parayı özel okula veririm.’ Böyle bir dünya ne yazık ki yok.

Öznel bir örnek vermem gerekirse, şu an özel ders verdiğim öğrencilerin yarısından fazlası özel okula gidiyor. ‘Tamamı’ aynı zamanda okulların kurslarına katılıyor. Bu geçen senelerde de daha dengeliyken, yani devlet okullarına gidenlerle özel okula gidenlerin sayısı kafa kafaya iken, özellikle son 2-3 yıldır bu dengenin bozuldu.

Sınav sistemlerimiz ve bu sistemlerin sürekli değişmesi, geçmiş senelere göre herkesin çok daha bilinçli hale gelmesi ve bunlar sonucu oluşan rekabet ortamı artık had safhada. Yani çocuğunuzu özel okula yollasanız da saydığım yollara başvuracaksınız. Bunu yolun başında bilmeniz gerekiyor.

Uzun vadeli program yapın 

Bu sebeplerden dolayı özel okulla başlamayı düşünüyorsanız ‘uzun vadeli’ bir program yapın. Hatta kayıt esnasında da ‘yazılı’ taahhüt almaya bakın özel okullardan. Yoksa ileride bir çıkmaza düşebilir, başınız ağrıyabilir. Bir seçim yaparken de fiyat-performans düzleminde de düşünmek lazım.

İlköğretimden başlayarak lise son, hatta üniversite bitimine kadar harcayacağınız paraya değer mi? Bunun kararını vermek önemli. Çünkü bazen fazlasıyla değiyor, bazen tüm para çöp olabiliyor. Bir başka yanlış tezi de düzeltmek istiyorum: Ben çocuğumu ilköğretimden özel okula başlatayım, sağlam bir temel alsın, daha sonra (ortaokul ya da lisede) devlet okuluna yollarım olmazsa.

Bu düşünceyi uygulamak elbette imkansız değil fakat ciddi anlamda zor. Burada pek çok parametre devreye giriyor. Çocuğun ‘özel okul ortamına’ alışması, arkadaş çevresi, öğrenci-öğretmen arasındaki dialoglar, özel okulların not şişirme durumları, velilerin özel okula alışması ve özelden devlet lisesine geçmekte yaşanan kararsızlıklar, endişeler, alınacak riskler bu süreci çok zorlaştırıyor.

Ayrıca bu tezin içinde de ‘özel okullar devlet okullarından daha iyidir’ genellemesi yatar genelde. Eğer bir de kötü bir özel okula giderseniz, öngörünüzde olan ‘çocuğun temeli iyi olsun’ kısmı da gerçekleşmez.

TEOG sonrası okul tercihi ve temel liseler 

TEOG sonrasında da ‘özel okul mu, devlet okulu mu’ sorusu yine en çok sorulan sorulardan bir tanesi. Geçen seneden itibaren başlayan bir uygulama var. Özel okul tercihleri ile devlet okulu tercihleri birbirinden ayrıldı. Yani önce özel okul tercihi yapılıyor, sonrasında devlet okulu tercihleri. Eskiden özel okula gidebilecek olanlar başlangıçta devlet liselerini tercih ediyorlar, istedikleri olmazsa da özel okulun yolunu tutuyorlardı.

Artık bu değişti ve ‘özel okul mu, devlet okulu mu’ sorusuna daha erken karar vermek mecburi hale geldi. Ve elbette literatürümüze yeni giren ‘temel liseler’ de burada velilerin karşısına büyük bir soru işareti olarak çıktı.

Temel liseler hakkında genelleme yapmak özellikle de şu aşamada imkansız. Bunu bilin. Çok yeniler. Bu da bir risk oluşturuyor. Temel liseleri düşünüyorsanız size tavsiyem, öğretmen kadrosunu iyi bir şekilde araştırmanız. Bazı köklü dershaneler temel liselere dönüştü ve bu temel liseler değerlendirilirken ‘dershaneykenki başarıları’ referans alınıyor. Bu kıyaslama sizi üzebilir.

Dershane başka bir şey, okul olmak bambaşka bir şey. Burada temel liselerin öğretmen kadrolarının ne sıklıkla değiştiğini, kadroların oturmuş olup olmadığını da araştırmanızı tavsiye ederim.

Özel okulların muhtemel avantajları 

● Özel okulların avantajlarına gelirsek de elbette bir çoğunda yabancı dil eğitiminin iyi olmasını en başa koyabiliriz.

● Özel okulların sosyal, kültürel, sanat ve spor aktivitelerinin daha fazla/iyi olabilmesi, rehberlik birimlerinin daha iyi çalışabiliyor olması gibi bir çok avantajı da var.

● Öğretmenlerin öğrenci takibi de daha sıkı olabiliyor. Koyulan etütler ve hazırlanan programlar, sıkı bir takiple öğrenciye büyük katkı sağlayabiliyor.

● Sınıf mevcutları genelde daha az oluyor. Bu da öğrenim kalitesini artıran önemli bir faktör elbette.


Ozan Çorumlu / Eğitim Uzmanı
POSTA