Eğitim, anne karnında oluşmaya başlayan ve hayat boyu devam eden bir süreç. Öğrenme sürecinde ise ilk 6 yaş büyük önem taşıyor. Çocuğu toplumsal yaşama hazırlayan, onun sosyal, fiziksel, duygusal ve bilişsel gelişimini destekleyen eğitim sürecinin temelleri, okul öncesi eğitim kurumlarında atılırken, ülke genelinde okul öncesi eğitime katılım çok düşük. Erken çocukluk eğitimi ya da okul öncesi eğitim olarak adlandırılan bu evre son dönemde birçok ülkede öncelikli gündem konularından biri.
Uluslararası anlamda ‘okul öncesi eğitim’ kapsamının dışına çıkılarak ‘erken çocukluk eğitimi’ yaklaşımı benimseniyor.
Erken çocukluk eğitimi(EÇE) doğumla başlayan bir süreç ancak onunla bağlantılı olan okul öncesi eğitim evresi, eğitim modelleri açısından ülkeler arasında farklılık gösteriyor. Başlıca neden elbette ki ülkelerin ekonomik gelişme düzeyi. Çünkü eğitimin alt yapısını oluşturma sürecinde yeterli kaynak oluşturulması ve bu alanda yatırımların yapılması bütçede eğitim için ayırdığınınız yüzdeliğe bağlı olarak değişiyor.
Peki sadece gelir düzeyimiz mi eğitime yön veriyor?
İşte dünya ülkelerinde okul öncesi eğitime katılma oranları:
Uluslararası Durum
Ülkelerin Erken Çocukluk Eğitimi’ne Katılma Düzeyleri
Ülke
%
Yaş
Almanya
98
3-5
Japonya
85
3-5
Belçika
121
3-5
Letonya
84,2
3-6
Bulgaristan
70
3-6
Litvanya
67,6
3-6
Çek Cumhuriyeti
109,4
3-5
Lüksemburg
86
3-5
Danimarka
93
3-6
Meksika
93
3-6
Endonezya
34
5-6
Mısır
16,2
4-5
Estonya
110,9
3-6
Türkiye
16
3-6
Fransa
118
3-5
Ürdün
30,7
4-5
Gürcistan
51
3-5
Yunanistan
67
4-5
İtalya
104
3-5
Kaynak: UNESCO, Education For All Global Monitoring Report 2007
Okul öncesi eğitimde, erken çocukluk eğitimine ulaşan çocuk oranlarına bakıldığında ekonomik açıdan çok benzetildiğimiz Meksika’da yüzde 93;
Ürdün’de yüzde 30,7; Doğu Avrupa ülkelerinde en az yüzde 67,6; üye olmak istediğimiz AB ülkelerinin her birinde bu oranlar yüzde 100′e yakındır. Türkiye, tüm orta ile düşük gelirli ülkeler arasında en düşük okul öncesi eğitim oranlarından birine sahiptir.
Avrupa Birliğine üye ülkelerde EÇE’ye ortak standartlar getiren düzenlemeler mevcut. Bu ülkeler eğitim politikalarında oldukça hassas. AB içinde ortak düzenleme oluşturulması konusuna da çok sıcak bakmıyorlar. Ancak EÇE’ ye yaklaşımda ülkelerin genel amaçları da benzerlik gösteriyor. Gelişme, bağımsız olabilme, sorumlu olma, sağlıklı olma, kendine güven, yurttaşlık, okula ve gelecekteki eğitim yaşamına hazırlık.
EÇE’ ye ilişkin karşılaştırmalı örnekler iki grup halinde sunulmaktadır:
Gelişmiş Ülke Örnekleri
Almanya
Almanya Zorunlu okula başlama yaşı: 6 yaş
Öğretmen yetiştirme okul düzeyi: Meslek Koleji Öğretmen yetiştiren okulların öğretimsüresi:2 + 1 (3) yıl Öğretmenlerin hizmet verdiği yaş aralığı:0-6 İlkokullarda hizmet vermeye yeterlilik: Hayır Okul öncesi eğitim kurumlarının amacı: Çocukların ve ailelerin ihtiyaçlarına
göre program yürütmek ve hizmet sağlamak Kurumlar: Gündüz bakım evleri (3-6 yaş)
Ana okulları (3-6 yaş)
Özel okullar (4 ay – 6 yaş)
İlkokul içinde ana sınıfları (5 yaş) Eğitim İçeriği
-Bağımsızlık kazandırma
-Fiziksel, bilişsel, duygusal ve sosyal becerilerin gelişimi
-Kendine bakım
-Temel Sağlık ilkeleri ile tanışma ve öğrenme
İngiltere
· İngiltere Zorunlu okula başlama yaşı: 5 yaş
· Öğretmen yetiştirme okul düzeyi: Lisans
· Öğretmen yetiştiren okulların öğretimsüresi: 4 yıllık üniversite, yüksekokul
· Öğretmenlerin hizmet verdiği yaş aralığı:3-11
· İlkokullarda hizmet vermeye yeterlilik :Tüm 3-4 yaş grubu için parasız erken eğitim sağlamak, aynı zamanda yüksekkalite garantisiyle hem bakım hem de eğitim faaliyetlerini bir arada yürütmek.
· Okul öncesi eğitim kurumlarının amacı: Çocukların ve ailelerin ihtiyaçlarına
göre program yürütmek vehizmet sağlamak
· Kurumlar: İlkokullarda ana sınıfları (5 yaş)Gündüzlü ana okulları ve oyun grupları
(3-5 yaş) Birleşik okul öncesi merkezleri ,Aile merkezleri, Bebek ve ebeveyn kulüpleri
· Eğitim İçeriği Sanatsal faaliyetler
-Sosyal faaliyetler
-Dilsel faaliyetler
-Matematik
-Yurttaşlık bilgisi
-Fiziksel faaliyetler
-Bilim
-Teknoloji
-Din
Fransa
Zorunlu okula başlama yaşı:6 yaş
Öğretmen yetiştirme okul düzeyi: Üniversite
Öğretmen yetiştiren okulların öğretim süresi:3 + 2 (5) yıl
Öğretmenlerin hizmet verdiği yaş aralığı: 2.5 – 11
İlkokullarda hizmet vermeye yeterlilik: Evet
Okul öncesi eğitim kurumlarının amacı: Yetersiz koşullarda bulunan ve annesi çalışan çocukların ilkokula hazırlanmalarına yardımcı olmak ve özel eğitim gerektiren çocukların erken teşhis ve tedavisi
Kurumlar: Yuva ve anaokulları (2 – 5 yaş)
Eğitim İçeriği: Fiziksel eğitim, Bilimsel ve teknolojik faaliyetler, Yazılı sözlü anlatım ve iletişim, Sanatsal ve estetik faaliyetler
Danimarka
Zorunlu okula başlama yaşı: 7 yaş
Öğretmen yetiştirme okul düzeyi: Meslek yüksek eğitim enstitüsü
Öğretmen yetiştiren okulların öğretim süresi:3.5 yıl
Öğretmenlerin hizmet verdiği yaş aralığı: 0-6
İlkokullarda hizmet vermeye yeterlilik: Hayır
Okul öncesi eğitim kurumlarının amacı: İlkokula hazırlık olmayıp çocuklara güvenli ve yaratıcı bir ortam hazırlamak
Kurumlar: Tüm gün anaokulları, Tüm gün yuvalar, Merkezler, Okul sonrası programlar, Gündüz bakım evleri
Eğitim İçeriği: Matematik, Sosyal faaliyetler, Ana dil öğretimi
Ekonomik ve Sosyal Açıdan Türkiye’ye Benzeyen Ülkeler
Yunanistan
Zorunlu okula başlama yaşı:6 yaş
Öğretmen yetiştirme okul düzeyi: Meslek yüksek eğitim enstitüsü
Öğretmen yetiştiren okulların öğretim süresi: 3.5 yıl
Öğretmenlerin hizmet verdiği yaş aralığı: 0-6
İlkokullarda hizmet vermeye yeterlilik: Hayır
Okul öncesi eğitim kurumlarının amacı: 2,5 yaşından itibaren çocukları ilkokula hazırlamak
Kurumlar: Kamu ve özel kreş ve anaokulları bulunmaktadır.
Okul öncesi eğitim 2 yıl sürmektedir ve isteğe bağlıdır. Okul öncesi kurumlar haftada 5 gün açıktır ve çocuklar günde 3.5 saat okulda kalır. Farklı yaş grupları okullarda ayrılır, ancak sınırlı sayıda çocuk olması halinde birlikte eğitim yapılır. Anaokullarının çoğu ilkokulların bünyesindedir. Anaokulları
genellikle 20 çocuğa bir öğretmen düşecek şekilde 1-2 öğretmenle çalışır.
Eğitim İçeriği: Matematik, Sosyal faaliyetler, Ana dil öğretimi
Portekiz
Zorunlu okula başlama yaşı:6 yaş
Öğretmen yetiştirme okul düzeyi: Üniversite
Öğretmen yetiştiren okulların öğretim süresi:4 yıl
Öğretmenlerin hizmet verdiği yaş aralığı: 0-6
İlkokullarda hizmet vermeye yeterlilik: Hayır
Okul öncesi eğitim kurumlarının amacı:3-6 yaş arası çocukları ilkokula hazırlamak
Kurumlar: Kreşler 3 ay 3 yaş
Aile grup toplantıları 3 ay 3 yaş
Anaokulları 3-6 yaş
Eğitim İçeriği: Hareket, Ana dil, Drama ve müzik, Plastik sanatlar, Matematik
İspanya
Zorunlu okula başlama yaşı:6 yaş
Öğretmen yetiştirme okul düzeyi: Üniversite
Öğretmen yetiştiren okulların öğretim süresi:3 yıl
Öğretmenlerin hizmet verdiği yaş aralığı:0-6İlkokullarda hizmet vermeye yeterlilik: Hayır
Okul öncesi eğitim kurumlarının amacı: Çocuğun kişiliğinin uyumlu bir şekilde gelişmesi
Kurumlar: İsteğe bağlı olan eğitim iki aşamada gerçekleşmektedir:
Çocuk bahçeleri 3 yaş
Anaokulu 4-5 yaş
Eğitim İçeriği: Kişisel benlik ve özerklik, Fiziksel ve sosyal çevre, İletişim ve simgeleme
İtalya
Zorunlu okula başlama yaşı: 6 yaş
Öğretmen yetiştirme okul düzeyi:8 yıllık zorunlu eğitimden sonra 3 yıllık okullar
Öğretmen yetiştiren okulların öğretim süresi:3 + 2 (5) yıl
Öğretmenlerin hizmet verdiği yaş aralığı: 0-6
İlkokullarda hizmet vermeye yeterlilik: Hayır
Okul öncesi eğitim kurumlarının amacı:3-6 yaş çocukların tüm eğitiminden sorumludur.
Kurumlar: Kiliseye bağlı anaokulları, Özel anaokulları, Yerel yönetimlerin anaokulları, Devlet resmi anaokulları
Eğitim İçeriği: Fiziksel gelişim, Konuşma ve dil, Kavramlar (süre, düzen, ölçüm, zaman)
Doğa bilinci, Mesajlar, iletiler, şekiller, Kitle iletişim araçları, Kendi ve diğerleri
Brezilya
1988 yılında kabul edilen anayasa ile erken çocukluk eğitimi her çocuğun hakkı olarak kabul edilmiş ve hizmetlerin kamu tarafından sunulması anayasal zorunluluk haline getirilmiştir.
Anayasa kararına bağlı olarak ;
a- Çocukların doğumdan üç yaşına kadar kreşe devam etmeleri eğitim politikaları ile sosyal yardım politikalarının bir parçası haline gelmiştir.
b- Sağlık ve sosyal yardımla ilgili olan kanunların tamamı beş yaşına kadar olan çocukların tümünü öncelik olarak görmektedir.
c- EÇE, temel eğitimin birinci basamağını oluşturmaktadır. EÇE doğumdan 3 yaşına kadar kreşlerde ve 3-6 yaş arasında ilkokul öncesi anaokullarında verilmektedir.
Güney Kore
1976 yılında kurulan ilk kamu anaokulu ile birlikte başlayan kamusal EÇE, 1980 sonrasında kamu ve özel çok sayıda kurumun katılımı ile hızla genişlemiştir. EÇE daha çok çocuk bakımına odaklanmıştır. Hizmet veren iki ana kurum vardır: 3-6 yaş arası için anaokulları ve 0-6 yaş arası grubu için çocuk bakım evleri.
1997 yılında G. Kore’de EÇE sistemi için bir reform hazırlanmıştır. Bununla ilgili bir yasa çıkarılmıştır (Early Child Education Act and Legistlation).
Reformun temel amacı, EÇE veren tüm kurumları ortak bir standart altında ve tek bir kurum olarak erken çocukluk okulları (Early Child School) şeklinde düzenlenmektedir.
Bu okulların 3-6 yaş çocuklar için tam gün entegre bakım ve eğitim hizmeti vermesi öngörülmüştür. Temel bir yaklaşım değişikliğine gidilmiştir. Bakım ve eğitim ayrı ana okullarında karşılanırken tek bir çatıda birleşmekte ve “educare” “eğitim-bakım” birlikteliği sağlanmaktadır. Bu okulların milli eğitim sistemi ile de entegrasyonu öngörülmüştür. Böylece aynı zamanda çocukların okula ve eğitime hazırlığı da sağlanmış olacaktır.
Yeni sisteme geçiş ile birlikte okullaşma oranı da artmıştır. G. Kore’de 3-6 yaş arası EÇE’de okullaşma oranı 2003 yılında yüzde 91 olmuştur.
Kaynak: Doğru Başlangıç / Türkiye’de Okul Öncesi Eğitim
