Bu araştırma TÖDER tarafından 30 Mart-2 Nisan 2012 tarihleri arasında İKSara A.Ş. yaptırıldı. Toplumsal Gündem Araştırmalarında örneklem olarak 11 ve 12 sınıfa devam eden ve bir lise programına giden adaylar alındı. Araştırmada 1209 adaya sorular yöneltildi. Araştırmanın hata payı ise %3 olarak belirlendi. Araştırma Dr. Çağdaş Şirin ve Dr. Selçuk Şirin ve ekibi tarafından gerçekleştirildi. Akademisyenlerden Dr. Çağdaş Şirin, Genel Müdürü. ODTÜ İstatistik bölümünde lisans, Suffolk Üniversitesi, Boston Ekonomi bölümünde master ve doktorasını tamamladı. Dr. Çağdaş Şirin Amerika’da yankı uyandırmış pek çok çalışmaya katılmış ve raporlar hazırlamış. Dr Şirin Suffolk, Northeastern ve Okan Üniversitelerinde öğretim görevlisi olarak istatistik, ekonomi ve finans dersleri vermiştir. Dr. Selçuk Şirin, Araştırma Direktörü olarak görev yapmakta. New York niversitesi’nde (NYU) araştırma yöntemleri ve istatistik dersleri vermekte NYU-Şirin Araştırma Merkezi’nde eğitimden siyasete geniş bir alanda bilimsel çalışmalar yürütmektedir. Dr. Şirin ODTÜ’den lisans, SUNY-Albany’den yüksek lisans ve Boston College’dan doktorasını almıştır. Kendisi ayni zamanda Ziraat Bankası Bankacılık Okulu mezunudur ve 5 yıllık uzman bankacılık tecrübesine sahiptir.
Adaylar sınav sistemlerine nasıl değerlendiriyor?
“Merkezi sınavlar kalkarsa yerine gelecek sistem sizce adaletli olur mu?” sorusu hem dershaneye giden hem de adayların gelir grubuna göre farklı hedeflere yöneltildi. Bu soruya verilen cevaba göre gelir grubu baz alındığında;
• Adayların çoğunluğu merkezi sistem yerine geçecek sistemin adaletli olacağına inanmıyor.
• Merkezi sınavların yerine gelecek sistemi adaletli bulmayanların oranı gelir seviyesiyle birlikte artıyor.
*****
“Merkezi sınavlar kalkarsa yerine gelecek sistem sizce adaletli olur mu?” sorusuna dershaneye giden veya gitmeyen adaylara yöneltildiğinde ise;
• Dershaneye gidenlerin önemli bir çoğunluğu ve gidenlerin de yarısı merkezi sistem yerine gelecek sistemin adaletli olmayacağı yönünde bir kanaat var.
Aynı soru dershaneye gitme durumuna göre adaylara yöneltildiğinde şu cevap alındı.
• Dershaneye gidenlerin önemli bir çoğunluğu ve gidenlerin de yarısı merkezi sistem yerine gelecek sistemin adaletli olmayacağı yönünde bir kanaat var.
Adaylar dershanelerin kapatılmasına nasıl bakıyor?
*****
• Yaptığı araştırmada ise öğrencilerin % 60 dershanelerin kapatılıp özel oklarla dönüştürülmesi fikrine katılmıyor. Dershanelerin özel – okullara dönüştürülmesi düşüncesini destekleyenlerin oranı ise % 40.
Araştırmada sorulan sorulardan birisi de “Size iki tercihten birini seçin deseler, ikisi de ücretsiz olsa, hangisine devam edersiniz?” sorusu yöneltildi. Bu soruya gelir grubuna göre sadece dershaneye giden adaylar;
• Dershaneye devam eden öğrencilere okul ya da dershane eşit koşullarda bir seçenek olarak sunulduğunda adayların büyük bir çoğunluğu dershaneyi okula tercih ediyor,
• Öğrencilerin dershane tercihi gelir grupları arasında bir farklılık arz etmiyor.
Okul türüne göre ve yalnızca dershaneye giden öğrencilere sorulan “Size iki tercihten birini seçin deseler, ikisi de ücretsiz olsa, hangisine devam edersiniz?” soruya;
• Dershanelerin ücretsiz bir seçenek olarak okullara alternatif sunulması durumunda bir tek halen özel liselerden okuyan öğrenciler kendi okullarını dershaneye tercih ediyor.
• Dershanenin var olan okullara nazaran en çok tercih edildiği okul türleri sırasıyla: Anadolu liseleri, Düz liseler ve meslek liseleri.
Araştırmada adaylara yöneltilen dershane algılarını ortaya çıkarıcı sorular
Sorulardan bir tanesi de “Sizce üniversite sınavında başarılı bilmek için dershaneye gitmek gerekli midir, değil midir?” sorusuydu bu soruya gelir düzeyine göre verilen cevapta;
*****
• Her 3 adaydan 2’si sınavda başarılı olmak için dershanelerin gerekli olduğuna inanıyor.
• Dar gelirli ailelerden gelen adayların % 60 dershanelerin gerekli olduğuna inanıyor.
“Sizce üniversite sınavında başarılı bilmek için dershaneye gitmek gerekli midir, değil midir?” sorusuydu bu soruya okul türüne göre verilen cevapta;
• Sınavda başarılı olabilmek için dershanelerin gerekli olduğunu düşünenlerin oranı okul türleri arasında değişse de bu oran Fen lisesinde dahi % 60’ın altına düşmüyor.
Adaylara yöneltilen sorulardan birisi de rehberlik bazlı sorular
“Dershanenin, hedef belirleme, sosyal ilişkilerde gelişme sağlama, zamanı verimli kullanma vs. konularda yarar sağladığını düşünüyor musunuz?” adaylar bu soruya şöyle cevap vermişler;
• Buna göre adaylar, Adayların ezici bir çoğunluğu dershanelerin sınavın ötesinde hedef belirleme, zaman kullanımı ve sosyal ilişiler gibi alanlarda da kendilerine yarar sağladığına inanıyor.
Adaylara rehberlik bazlı yöneltilen ve yalnızca dershaneye giden adaylara “Üniversiteye hazırlıkta rehberlik hizmetini okulunuzdan mı yoksa dershaneden mi alıyorsunuz?” sorusu gelir bazlı olarak şöyle cevap verildi;
*****
• Buna göre; adayların yarıdan fazlası rehberlik hizmetlerini okul yerine dershaneden aldığını ifade ediyor. Bu hizmeti dershaneden alanların oranı okuldan alanların oranından 5 kat daha fazla.
• Gelir seviyesi düştükçe rehberlik hizmetlerini dershaneden alanların oranı da artıyor.
Okul türüne göre “Üniversiteye hazırlıkta rehberlik hizmetini okulunuzdan mı yoksa dershaneden mi alıyorsunuz?
(Yalnızca dershaneye giden öğrencilere soruldu)
• Özellikle düz ve meslek liselerinde okuyan öğrencilerin ezici bir çoğunluğu rehberlik hizmetini dershaneden alıyor.
Aynı soru gelire göre “Üniversiteye hazırlıkta rehberlik hizmetini okulunuzdan mı yoksa dershaneden mi alıyorsunuz? (Yalnızca dershaneye giden öğrencilere soruldu)”
• Adayların yarıdan fazlası rehberlik hizmetlerini okul yerine dershaneden aldığını ifade ediyor. Bu hizmeti dershaneden alanların oranı okuldan alanların oranından 5 kat daha fazla.
• Gelir seviyesi düştükçe rehberlik hizmetlerini dershaneden alanların oranı da artıyor.
Rehberlikle ilgili diğer bir çarpıcı soru ise; Okul türüne göre “Bir öğrenci olarak, sizinle “ilgilenildiği” duygusunu en çok nerede yaşadınız?” sorusuydu Bu soru sadece dershaneye giden öğrencilere soruldu. .
*****
• Dershaneye giden adayların önemli bir çoğunluğu (her 4 adaydan 3’ü) kendileriyle bir öğrenci olarak dershanede daha fazla ilgi gösterildiğini ifade ediyor.
• Fen ve Özel lise öğrencilerinin yaklaşık %40’ı okullarında kendileriyle daha fazla ilgilenildiğini hissediyor; fakat tüm okul türleri için, öğrenciler dershanede kendileriyle daha fazla ilgilenildiğini görüşü hâkim.
Donanımla ilgili sorular
Adaylara gelire göre “Dershane programının, okul derslerinize katkı sağladığını düşünüyor musunuz?” sorusu yöneltildi. Bu soruya yalnızca dershaneye giden öğrencilere şöyle cevap verdi.
• Halen dershaneye devam eden adayların %83 gibi büyük bir çoğunluğu dershanede aldığı eğitimin okullarındaki derslere faydası olduğunu
• Dar gelirli aile çocukları arasında dershanenin okulda başarıya katkısı olduğunu ifade edenlerin oranı % 74.
Donanımla ilgili diğer bir soru ise “ Okul türüne göre okuldaki öğretmenlerinizi mi yoksa dershanedeki öğretmenlerinizi mi daha donanımlı buluyorsunuz?” sorusuydu. Bu soruya okul türüne göre ve yalnızca dershaneye giden öğrenciler şöyle cevapladı
• Halen dershaneye devam eden adayların % 73 gibi önemli bir kısmı dershanedeki öğretmenleri okuldaki öğretmenlerinden daha donanımlı buluyor.
• Gelir seviyesi düştükçe okuldaki öğretmenlerin donanımı azalıyor ve dershanedeki öğretmenlerin donanımı artıyor.
*****
MEB'DEN ÇARPICI DERSANE RAPORU
Dershane kurucuları “Yarış varsa dershane kalkmaz” derken MEB’in İç Denetim Birimi Başkanlığı uzmanlarının 1 yıl önce Mart 2011’de hazırladığı raporda dershane kurucularıyla aynı düşündüklerini gösterdi. Milli Eğitim Bakanı Ömer Dinçer’e verilen rapora göre “kapatılırlarsa kayıt dışına çıkarlar.”
İşte rapordan özetler
Kayıt dışına çıkar:
Tamamen kaldırılması veya kapatılmasıyla sorun çözülemez, kayıt dışına çıkarlar.
Sınav yaratıyor:
Sınavın olduğu her sistemde seçme, seçmenin olduğu yerde özel dershane-ders sistemi olacaktır. Azaltılmak arzın yasaklanmasıyla değil talebin azaltılmasıyla olur. Okulların ikamesi durumundalar.
Okullarda farklar kalksın:
Okullar arası başarı farklılıkları ve eşitsizliklerin azaltılması gerek. Üniversiteye girişteki baskı hafiflemeli. Dershanecilikle ilgili düzenlemeyi MEB tek başına yapamaz. Topyekûn bir reform şart.
'Kapatılmaları eğitim özgürlüğüne aykırı'
AVRUPA Dershaneciler Birliği Başkanı (ENES) George Hagitegas, Türkiye’de dershanelerin kapatılması uygulamasının sonuçlarının “olumlu olmayacağını” savunarak şöyle konuştu:
Eşitliğe aykırı:
Kapatılması düşüncesi eğitim özgürlüğü prensibine aykırı. Ekonomik olarak dezavantajlı öğrencilerin daha iyi eğitim alabilmelerine katkıda bulunuyor.
Cahil nesiller:
Sınavları kaldırarak şampiyon nesiller değil ancak cahil nesiller yetiştirebiliriz.
AB kabul ediyor:
Eğitimde dershanelerin katkısı ve bunun önemi ve gerekliliğini AB kabul ediyor. Birlik, Avrupa Birliği Eğitim Komitesi ve UNESCO başta olmak üzere ilgili bütün resmi kuruluşlara ve kurumumuzun üyelerine dershanelerin kapatılması ile ilgili düşüncelerini bildirecek.
İhtiyaç:
Sadece Avrupa’da değil bütün dünyada ihtiyaç duyulan bir sektördür. Araştırmalar paralel eğitim diye tanımlayabileceğimiz sektörün inkâr edilemez varlığını bir kez daha ortaya koymuştur.
Sümerler bile yapmış:
İlk organize eğitim sistemini 4 bin yıl önce oluşturan Sümer’de bile destek eğitim kavramının var olduğu bilinmektedir.
