YGS’de yer alan 13. sorunun hatalı hazırlandığını düşünmekteyiz. Sorunun iptal edilmesi gerekmektedir. Hem B hem de C seçeneği cevap seçeneği olabilmektedir. A, D ve E seçeneklerinde verilen sözcükler zaten tür olarak birbirinden farklıdır. Bu seçeneklerde sorun yoktur.
B seçeneğinde 1. sözcük zarftır, 2. sözcüğün türünün ne olduğu tartışmalıdır. 2. sözcüğün zarf olduğunu söyleyen birçok kaynak var, bazı kaynaklar da bu sözcüğün edat olduğunu ifade eder. Fakat B seçeneği ÖSYM’nin daha önce yaptıklarıyla uyuşmamaktadır.
-
ÖSYM daha önce Türk Dil Kurumunun (TDK) Türkçe Sözlük’ünü ve Yazım Kılavuzu’nu esas aldığını belirtmişti. Ancak 13. Soru da aksi bir durum söz konusudur.
-
TDK Türkçe Sözlük’te “sadece, yalnızca” anlamına gelen “yalnız” sözcüğü “zarf” olarak kabul edilmiş. Ama YGS’deki 13. soruda “edat” alınmış. Önce TDK Türkçe Sözlük’te yer alan açıklamalara bakalım:
|
yalnız (sıfat) 1. sıfat Yanında başkaları bulunmayan 2. zarf (yalnız) Yanında başkaları olmayarak 3. zarf (yalnız) Yalnızca 4. bağlaç Ama 5. isim, ruh bilimi Toplumsal ilişkilerden yoksun veya yoksun bırakılan kişi |
Şimdi de B seçeneğinde geçen aşağıdaki cümleleri inceleyelim:
B) Bütün bu sorumlulukları yalnız göğüslemen işini zorlaştırır.
Yarınki toplantıyla ilgili düşüncelerimi yalnız sen biliyorsun.
B seçeneğinin ilk cümlesinde yer alan “yalnız” sözcüğü TDK Türkçe Sözlük’te yer alan ikinci maddeye uyduğu için “zarf”; yine ikinci cümlede yer alan “yalnız” sözcüğü TDK Türkçe Sözlük’te yer alan ikinci maddeye uyduğu için “zarf” görevindedir. Dolayısıyla TDK Türkçe Sözlük’e göre her iki cümledeki “yalnız” sözcükleri tür olarak zarftır. Zaten ikinci cümlede verilen “yalnız” sözcüğü TDK Türkçe Sözlük’te edatın “Tek başına anlamı olmayan, sonuna geldiği sözle cümledeki diğer kelimeler arasında ilişki kuran kelime türü, ilgeç” olarak verilen tanımına da uygun değil. 2017 YGS 18. soruda ÖSYM, yazım açısından tümüyle TDK Yazım Kılavuzu’nu esas almış. Dil Kurumunu esas aldığını söyleyen ÖSYM, bu soruda neden keyfi davranmış anlaşılır değil.
-
Prof. Dr. Zeynep Korkmaz, Gramer Terimleri Sözlüğü adlı kitabında (s.79) edatı “Yalnız başına bir anlam taşımayan; ancak, ad ve ad soylu kelimelerden sonra gelerek sonuna geldiği kelimeyle cümledeki başka kelimeler arasında anlam ilişkisi kuran, gramer görevli bağımsız kelime” alarak tanımlar. Söz konusu cümlede “yalnız” sözcüğü bu duruma uymamaktadır. Prof. Dr. Zeynep Korkmaz, Türkiye Türkçesi Grameri: Şekil Bilgisi (TDK Yayınları, Ankara 2009) adlı kitabında da “sadece” anlamına gelen “yalnız” sözcüğü zarf olarak kabul edilmektedir:
|
“10. "Sınırlama" Bildirenler: 460.10. Fiildeki oluş ve kılışın başka türlü olamayacağını veya hemen yapılması gerektiğini gösteren ancak, artık, sadece, yalnız, yalnızca gibi sınırlayıcı zarflardır: Her tarafta yükseklik her tarafta ıssızlık Yalnız arabacının durduğunda bir ıslık (F. N. Çamlıbel, HD, 4). Akşam üstüne doğru kış vakti; Bir hasta odasının penceresinde; Yalnız bende değil yalnızlık ha1i; Bir acaip kuşların hali; (0. V. Kanık, BŞ, 89).” (s. 512-513) |
-
Prof. Dr. Muharrem Ergin’in Üniversiteler İçin Türkçe Dilbilgisi kitabında da söz konusu sözcük ile aynı anlam ve görevde olan “ancak” sözcüğü “sadece” anlamına geldiğinde zarf olarak kabul edilmiştir.
-
Konuyu destekleyen birçok kaynak var ancak bunları buraya sığdırmak zor olacağı için bu kadar kaynak ve bilgi yeterli.
C seçeneğindeki “bakır” sözcüklerinin isim mi, sıfat mı olduğu tartışmalıdır. Ancak ister “isim” ister “sıfat” olarak düşünülsün her ikisi aynı türdedir. Bu seçenek cevap olarak alınabilir.
Sonuç olarak “dil” konusunda yetkili olan Türk Dil Kurumu esas alındığına göre soru iki seçenekli olmaktadır. Birçok öğretmen Türk Dil Kurumunun yaptıklarına bağlı olarak kendisini güncellemekte ve bunu öğrencilerine aktarmaktadır. “Sadece” anlamına gelen “yalnız” sözcüğünü TDK Türkçe Sözlük’ten böyle öğrenen veya bu sözlükten yola çıkarak kendisine öyle öğreten öğretmene uyup zarf diye bilen öğrencilerin günahı nedir? Bu sebeple söz konusu soru iptal edilmelidir.
Limit Yayınları Türk Dili ve Edebiyatı Zümre Başkanı
Feyzullah ÇELİKBAĞ
