EKYS sorularının %10’u 24 Nisan 2019 tarihinde ÖSYM’nin resmi web sitesinde yayımlandı ve soruların tamamı sınava giren adayların erişimine açıldı. Eğitim kurumlarına yöneticilerin atanması ya da görevlendirilmesi ile ilgili daha önceki yazılarda da ifade edildiği gibi EKYS’nin ÖSYM tarafından yapılması; sınavın güvenirliği, geçerliliği ve kullanışlılığı konusunda, eğitim çevrelerinde olumlu bir hava yaratmıştır. Eğitim kurumları yönetici seçme sınavı konuları yönetmelikle belirlenmiş olmasına rağmen; kullanışlılığı, geçerliliği ve güvenilirliği konusunda eğitim çevrelerinde olumlu bir beklenti oluşturulmuştur. Peki, EKYS geçerlilik, güvenirlilik ve kullanışlılık çerçevesinde değerlendirildiğinde, sınav geçekten beklentileri karşılamış mıdır? Bu sınavın sonuçlarının değerlendirilmesiyle; eğitim kurumlarını geleceğe taşıyacak eğitim lideri ya da lider yöneticiler seçilebilir mi? Eğitim kurumlarına yönetici görevlendirmelerinde yapılan sınavın amacı; eğitim kurumlarının yönetim kadrolarında görevlendirmek üzere, eğitim yöneticilerini seçmektir.
ÖSYM’nin yapmış olduğu EKYS kapsam, yordama, yapı ve görünüş geçerliliği açısından değerlendirildiğinde, yönetmelikte belirtilen konuları kapsadığı, sınav niteliğinin ÖSYM nin yaptığı diğer sınavlara benzediği görülmektedir. Eğitim kurumlarına yönetici seçmede tek kıstas olarak EKYS ele alındığında, sınavın kapsam ve yordama geçerliliği sorgulanabilir. EKYS’nin güvenirliği ve kullanışlılığı; ÖSYM nin diğer sınavlarının güvenirliği düzeyinde olduğunu ve ÖSYM’nin yaptığı diğer sınavlarına benzediğini söylemek mümkündür. EKYS ile ilgili asıl sorgulanması gereken konu, bu sınavın sonuçlarının nasıl kullanılacağıdır? Milli Eğitim Bakanlığının yayımladığı yönetici görevlendirme takvimi, öncelikli olarak mevcut yöneticilerin görev sürelerinin uzatılması şeklinde düzenlenmiştir. Milli Bakanlığı tarafından yayımlanan ilk defa yönetici görevlendirme takvimine göre EKYS sonuçları; eğitim kurumlarındaki yöneticilerin görev sürelerinin uzatılmasından sonra kalan mevcut boş kadroların doldurulmasında kullanılacağı görülmektedir. Eğitim kurumlarına ilk defa görevlendirmelerde; %20 mülakat ve EKYS sonuçları kullanılacaktır. Daha önceki yazılarda da ifade edildiği gibi eğitim kurumlarına ilk defa yönetici görevlendirmelerinde; mülakat sınavının yapılış tekniği ve mülakat sınavı baraj puanı ele alındığında; EKYS sonuçlarının çok da önemi olmadığı düşünülebilir. Milli Eğitim Bakanı tarafından yapılan açıklamalarda mülakat sınavlarının yazılının altında olamayacağını, sadece güvenlik araştırmalarında kullanılabileceği ifade edilmiş olsa da eğitim çevrelerinde beklentileri karşılayan bir açıklama olduğunu söylemek mümkün değildir. Uygulama tekniği konusunda güvenirliği sorgulanan mülakat sınavları uygulanmamalıdır. Güvenlik araştırmaları mevcut mevzuat ve hukuki uygulamalar içerisinde yapılmalıdır. Eğitim kurumlarındaki yöneticilerin EK-1 ile görev sürelerinin uzatılması ile ilgilide sorunlar görülmektedir. Eğitim kurumlarında yöneticilerin görev sürelerinin sınırlandırılması ile ilgili ilk uygulamalar 2014 yılında başlamıştır. Eğitim kurumlarında dört yıllık görev süresini tamamlayan eğitim yöneticileri, “eğitim kurumlarına yöneticilerin yeniden görevlendirmesi takvimine” göre, görev sürelerinin uzatılması için başvuruda bulunmaktadırlar. Görev sürelerinin uzatılmasını talep eden eğitim yöneticilerinin bekleyişleri sürmektedir. Görev süreleri uzatılacak mı? Başka kuruma mı gidecekler? Mevcut yönetmelikte sorun olarak görülen diğer bir konuda; daha önce yöneticilik yapmış olanların önceki tecrübelerinin yok sayılmasıdır. Geçmiş yılarda eğitim kurumlarında başarılı yöneticilik yapmış, ancak anket sonucu görev süreleri uzatılmayan ya da kendi isteği ile yöneticilik görevlerinden ayrılan yöneticilere, yeniden görevlendirmeler kapsamında başvuru hakkının verilmemesi, bu yöneticilerin geçmişteki birikim ve tecrübelerin değerlendirilmemesi anlamına gelmektedir. Yeniden görevlendirmeler ile ilgili yönetmelikteki bu madde, hukuksal açıdan da sorun oluşturmaktadır. Ya tüm yöneticiler sınava girip sınav sonucuna göre görevleri uzatılmalı, ya da daha önceden yöneticilik yapmış olanlara da EK-1 ile müracaat etme hakkı tanınmalıdır. Eğitim öğretim yılının sonuna yaklaşırken kurumlardaki yöneticilerin görev sürelerinin uzatılıp uzatılmayacağı ile ilgili bekleyişi, kurumların işleyişini de etkilemektedir. Milli Eğitim Bakanlığı Vizyon 2023 belgesinde; “okul yöneticiliği yüksek lisans düzeyinde mesleki uzmanlık becerisine dayalı profesyonel bir kariyer alanı olarak yapılandırılacaktır. Okul yöneticiliği profesyonel bir uzmanlık alanı olarak düzenlenip bir kariyer basamağı şeklinde yapılandırılacak, özlük hakları iyileştirilecektir. Okul yöneticiliğine atamada, yeterliliklere dayalı yazılı sınav uygulaması ve belirlenecek diğer nesnel ölçütler kullanılacaktır.” denilmektedir.
Milli Eğitim Bakanlığının eğitim kurumlarına yöneticilerin görevlendirilmeleri ile ilgili yapılan iş ve işlemler gözlemlendiğinde, eğitim kurumlarına yönetici görevlendirilmelerinde Milli Eğitim Bakanlığı 2023 vizyonuyla uyumlu bir çalışmanın yapıldığı söylenemez. Eğitim sisteminin kalbi okullardır. Eğitim sisteminin çağın beklenti ve ihtiyaçları doğrultusunda gelişmesi; sistemin merkezini oluşturan kurumların kariyer ve liyakat sistemine göre yönetilmesi ve yapılaşmasına bağlıdır. Eğitim yöneticilerinin yetiştirilmeleri ve atamaları ile ilgili esaslar, kariyer ve liyakat esaslarına göre şekillenmelidir. Eğitim kurumlarına; çağdaş eğitim yönetimi bilimi esaslarına göre düzenlenen, eğitim liderleri programlarını başarıyla tamamlamış, eğitim liderleri atanmalıdır. Eğitim lideri adayları, yazılı seçme sınavı ile belirlenmelidir. Sınavda başarılı olan eğitim lideri adayları, eğitim liderliği programlarına alınmalıdır. Eğitim liderleri programlarında başarılı olan eğitim lideri adayları, eğitim sonrası girecekleri sınavlara göre eğitim kurumlarına, kadrolu lider yöneticiler olarak atanmalıdırlar.
