50/d'li akademisyenler sorularımızı yanıtladı:
50d sorunu hakkında bilgi verir misiniz?
Üniversitelerimiz tarafından 2018 yılına kadar araştırma görevlisi alımları, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 33/a ve 50/d maddelerine göre alım yapılmaktaydı. 2018 yılından sonra üniversitelere sadece 50/d maddesine göre araştırma görevlisi alımları yapılmaktadır.
33/a kadrosunda olan bir araştırma görevlisi, lisansüstü eğitiminin ardından akademik kariyerine devam edebilmektedir. 50/d kadrosunda yer alan bir araştırma görevlisi ise doktor ünvanı aldığı gün işsiz kalmaktadır. Buna sebep olan, 50/d maddesinde yer alan “Lisansüstü öğretim yapan öğrenciler, lisansüstü eğitimleri devam ettiği müddetçe her defasında bir yıl için olmak üzere araştırma görevlisi kadrolarına atanabilirler” İfadesidir. 30-35 yaşına gelmiş ve doktor ünvanı alan insanlar işsiz bırakılmaktadır.
50d'lilerin ne gibi mağduriyetler yaşıyor? Bu durumda olan akademisyen sayısı kaç?
Bu durumdan mağdur olacak olan yaklaşık 35-40 bin kişi vardır. Aileleri ile birlikte bu sayı 100 bin üzerine çıkmaktadır.
Yaşanan mağduriyetlerimizi ise şu şekilde özetleyebiliriz:
- Lisansüstü eğitiminin ardından 50/d statüsündeki araştırma görevlilerinin üniversitelerle ilişiği kesildiğinden dolayı, gelecekleri ile ilgili kişisel kararlar ertelenmek zorunda kalmaktadır (evlilik konusunda kararsızlık, çocuk sahibi olma vb.). Bu nedenle aile kurumu derin yara almaktadır.
- Lisansüstü eğitimin hemen ardından işsiz kalma endişesi duyan 50/d statüsündeki araştırma görevlileri, lisansüstü tezlerinin sunumunu azami sürelerinin sonuna kadar bekletmek zorunda kalmaktadırlar. Bunun sonucu olarak bilimsel üretkenlik ciddi şekilde zarar görmektedir.
- İşsiz kalma endişesinin yaratmış olduğu psikolojik ve sosyal sorunlar,
- Akademi camiasında bu durumda olan araştırma görevlilerine en çok verilen tavsiye, “özel sektörde çalışan doktoralı kalifiye kişi sayısı yetersizdir. Şansınızı özel sektörde değerlendirebilirsiniz” söylemidir. Özel sektör tecrübesi olmadan, yaş olarak rakiplerine göre dezavantajlı durumda doktorasını bitiren 50/d’ li araştırma görevlileri çok zor iş sahibi olacaklardır. Olmaları ihtimalinde dahi yapılan akademik çalışmalar, tezler yok sayılarak lisans mezunu ile aynı seviyede tutulacaktır. Maddi kazançları da her zaman hak ettiğinin çok altında kalacaktır. Kısacası sanayinin, doktoralı insan ihtiyacının lisansüstü eğitimi boyunca akademik alanda çalışmış araştırma görevlilerinden karşılanacak olması düşüncesi, eğitimli insan gücünün israf edilmesinden başka bir anlam taşımamaktadır.
- 2018 yılına kadar bazı üniversiteler koşulsuz olarak, bazıları ise belirli koşulları sağlayan 50/d statüsündeki araştırma görevlilerini 33/a kadrosuna geçirmekteydi. Bir kısım üniversite ise 50/d kadrosunda bulunan araştırma görevlilerini 33/a kadrosuna geçirmeyi tercih etmemişlerdir. Öncelikle ilan edilen kadro türü dışında aralarında hiçbir farklılık bulunmayan 33/a’lı ve 50/d’li araştırma görevlilerinin eşit haklara ve iş güvencesine sahip olmayışıyla karşı karşıya kalınırken, üniversitelerin insiyatifine bırakılan bu uygulamayla da eşit koşullarda göreve başlayan 50/d’li araştırma görevlileri arasında adaletsiz olduğu düşünülen bir ayrım yapılmıştır.
- Sosyal bilimlerde harcanan emeklerin hiçe sayılıp lisans mezunu gibi doktora sonrası KPSS hazırlığına teşvik edilmesi.
- Bilinen ezberlerin aksine Fen bilimlerinde olduğu gibi Sosyal bilimlerin de özel sektörde doktora mezunlarına yaşam hakkı tanımaması.
Bu konu için çözüm önerileriniz ve talepleriniz neler?
50/d statüsünde çalışan araştırma görevlilerinin iş güvencesinin, kanunla teminat altına alınmasını talep etmekteyiz. Kanunla birlikte araştırma görevlilerine iş güvencesi teminat altına alınacak olup, geleceğimiz farklı kurumlarda yer alan farklı yöneticilerin insiyatifine bırakılmayacaktır. İnisiyatife bağlı çözümler yeni mağduriyetler ortaya çıkaracaktır.
Bu konudaki çözüm önerimiz;
- Doktora yeterliliğini vermiş tüm araştırma görevlileri 33/a kadrosuna geçirilmelidir.
- Süresi birkaç ay içerisinde dolacak ve işsiz kalacak olan araştırma görevlilerinin süreleri, hak mağduriyeti yaratmamak adına, 33/a kadrosuna geçişi tamamlanıncaya kadar uzatılmalıdır.
- Ayrılma nedeni sadece 50/d maddesinden dolayı süresi dolmuş ve akademiden kopmuş araştırma görevlileri için (657 sayılı kanunun 125. Maddesinin “E” bendine aykırı durum teşkil etmeyen) talep etmeleri halinde geri dönmeleri sağlanmalıdır.
YÖK Başkanı ile 50/d akademisyenler için bir iftar yemeği organize edilecekti. Bu iftardan bir sonuç çıktı mı?
İftarın yapılacağı gün Bursa’da gerçekleşen terör saldırısından dolayı iptal edildi. Bu toplantı için yeniden bir planlamanın yapılıp yapılmayacağına dair herhangi bir bilgimiz bulunmamakta.
Konuyla ilgili:
