Kalıplaşan bütün kavramlarda bir zaman sonra anlam kaybı oluştuğunu görürüz. Daha doğrusu yerli yersiz kullanılmalarından ötürü kavramların içi boşalmaktadır. Öyle ki çok iyi niyetli olunduğu, yapıcı olma amacı güdüldüğü zamanlarda dahi artık işlevini göremez hale gelmektedirler.
Aklınızda “mesela hangi kavram bu haldedir?” diye oluşan merakınızı gidermek için hemen “eğitim sistemi” kalıbını masanın üzerine bırakıyorum. Bu iki kelimeyi ne kadar çok kullandığımızın farkında mısınız? O kadar çok dillere pelesenk olmuştur ki “okul”, “öğretmen”, “öğrenci” kelimelerinden daha fazla rastlamamız mümkündür. Peki herkesin çoğu zaman bir nevi günah keçisi olarak belleyip bütün suçu üstüne yıktığı bu “eğitim sistemi” nedir gerçekten? Öğrencilerime “….. nedir?” diye sorduktan sonra hemen eklediğim cümleyi şimdi de söylemek istiyorum. Sizden kitap cümleleriyle bir tanım yapmanızı istemiyorum. Sadece bir an için düşünün “eğitim” nedir? “Sistem” nedir? “Eğitim sistemi” olarak yan yana gelen bu iki kelimenin taşıdığı hangi anlamı gerçekleşmiş bulamadığımız için bunca öfkeli ya da çaresiz hissediyoruz?
Aslında olaya modern eğitimin doğuşuna göz atarak bakabiliriz. Nihan Kaya, Thom Hartmann ‘ın “Edison Geni: DEHB ve Avcı Çocuğun Yeteneği” kitabında şu an halen sürmekte olan modern eğitim olarak adlandırdığımız okul sisteminin Avrupa’da “ayaktakımı”nın isyanlarını kontrol altına almak için bilinçli olarak geliştirilmiş bir sistem olduğunu aktarışından bahseder. İçeriğini birilerinin belirlediği, zamana tabi, notlandırmayla standardize edilmiş bu sistemle sorgulamaktan ve fikir alışverişinde bulunmaktan uzak itaatkâr bireyler yetiştirerek “ayaktakımı”nı daha kolay bir şekilde kontrol altına almayı amaçladığı anlatılmaktadır.
Peki bugün, uzaktan eğitimdeki olumsuz yanları gördükten sonra, öğrenci-öğretmen herkesin fiziksel olarak okulda bulunmayı özlediğini çok iyi anladığı bu eğitim öğretim yılında pandemi başlangıcında nerede kalmışsak oradan devam etmiyor muyuz? Okula olan hasret dindiği zaman öğrencilerde yeniden bıkkınlık oluşmasına sebep olacak mıyız? Nasıl bir ders çıkarmalıyız ki zaten zil sesi, zaman aralıkları, sınıfta oturdukları sıra düzeni, notlandırma sistemiyle belirli kalıplara sokarak birçok yönünü yeterince törpülediğimiz bu taze beyinlere nefes aldırarak kendilerini gerçekleştirmelerine olanak sağlayalım?
Tam da bu noktada kökten çözüm sunmasa bile yaratıcılığa ve sorgulama becerisine katkı sunan “Scientix” isimli bir oluşumdan bahsetmek istiyorum. Scientix, Avrupa’da STEM (Fen, Teknoloji, Mühendislik, Matematik) eğitiminde sorgulamaya, araştırmaya, üretim ve buluş yapmaya dayalı eğitimi yaygınlaştırmayı amaçlayan 30 Avrupa ülkesinin katılım sağladığı bir topluluktur. 2014 yılından itibaren Türkiye de “ulusal destek noktası” olarak Milli Eğitim Bakanlığı Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü koordinatörlüğünde projeye dâhil olmuştur. Proje, öğrencilerini bilim insanlığına, mühendisliğe yönlendirmek amacıyla öğrencileri için STEM projeleri geliştiren öğretmenler ve eğitimciler topluluğu oluşturmaya çalışmaktadır. Ücretsiz olarak kaydolabileceğiniz Scientix portalı ile Avrupa’daki fen eğitimi projelerinden haberdar olabilir, fen, matematik, mesleki ve teknik alan öğretmenleri için derslerde kullanılabilecek ders materyallerine ulaşabilir, çevrimiçi eğitimlere katılabilir ve webinar olarak adlandırılan web seminerlerinden ücretsiz olarak faydalanabilirsiniz. Scientix portalında yayınlanan ders materyallerinin Türkçeleştirmesi için başvuruda bulunabilirsiniz. Ne kadar çok talep olursa dilimize tercüme edilme ihtimali o kadar yüksek olacaktır. Ayrıca hemen hemen her ilde “Scientix Elçisi” olarak adlandırılan Scientix temsilcileri bulunmaktadır. İlinizde bulunan Scientix elçileriyle iletişime geçerek Scientix ve STEM çalışmalarıyla ilgili yardım alabilirsiniz.
Olumsuzlukları sözle eleştirmek en kolayıdır, önemli olan davranışla o eleştirinizi destekleyebilmektir. Bu yüzden bolca eleştirerek içi boş bir kavram haline getirdiğimiz eğitim sistemine gerçek bir fayda sağlamak istiyorsanız Scientix belki de sizin için iyi bir başlangıç noktası olacaktır. İşlevsel çabalarla, eğitim adı altında bireyleri köreltmediğimiz güzel günlerin çoğalacağına inanmaya devam edelim.
Betül SARICA
Fizik Öğretmeni/Scientix Türkiye Elçisi
Scientix portalı internet adresi: http://www.scientix.eu
“Scientix Türkiye” internet adresi: http://scientix.meb.gov.tr/
“Scientix Türkiye” sosyal medya adresleri:
Facebook: https://www.facebook.com/groups/ScientixTurkiye/
Twitter: @ScientixTurkey
