Kahramanmaraş'ın Pazarcık ve Elbistan ilçelerinde meydana gelen 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremlerde deprem güvenliği açısından önem katsayıları yüksek olan ve daha dayanıklı olması beklenen çok sayıda kamu binası hasar gördü. Bu binaların önemli bir bölümünü de Milli Eğitim Bakanlığı'nın (MEB) sorumluluğunda olan okullar oluşturuyor.
Bakanlığa göre Kahramanmaraş depremlerinden etkilenen illerde 24 okul binası yıkılırken, 83 okulun ağır hasarlı olduğu tespit edildi. Peki, bu okullar için önceden önlem alınamaz mıydı?
6 Şubat'ta gerçekleşen depremlerin ardından İstanbul Valiliği'nin kentte riskli bulunan 93 okulu tahliye ettiğine dikkat çeken uzmanlar, Türkiye genelinde bu rakamın çok daha yüksek olduğuna, ancak yetkililerin felaketle yüzleşmeden önlem almadığına işaret ediyor.
TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası'nın (JMO) bugün yayınladığı rapora göre Türkiye genelinde 4 bin159 okul fay hatları üzerinde yüksek tehlike alanları içinde bulunuyor.
TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası'nın açıklaması şöyle:
"6 Şubat 2023 tarihinde dış merkezi Pazarcık olan 7.8 büyüklüğündeki deprem ile dış merkezi Ekinözü olan 7.5 büyüklüğündeki depremler sonucunda en büyük yıkım fay zonları üzerinde yer alan yerleşim birimleri ile yüksek ivme değerleri alan zayıf mühendislik özelliklerine sahip zeminler üzerine oturan 0.50g’den yüksek ivme değerleri ile karşılaşılan alanlarda meydana gelmiştir. Ülkemizdeki Türkiye Diri Fay Haritası ile AFAD Başkanlığı tarafından yayınlanarak yürürlüğe giren Türkiye Deprem Tehlike Haritasına göre 0.50g ve üstü ivme değerleri baz alınarak oluşturulan risk haritası Şekil 1’de gösterilmektedir. Bu alanlarda kalan okul, hastane, idari yapılar, kritik altyapı tesisleri ve konutların öncelikle gözden geçirilmesi gerekmekte olup, fay zonu sakınım bandı içinde kalan binaların ise kentsel dönüşüm kapsamına alınarak yıktırılması ve buradaki bina ve bina türü yapılar ile tesislerin başka alanlara nakledilmesi gerekmektedir. (Şekiller 5-9)
Şekil 1: Türkiye’nin 0.50-0.85 g İvme Değerli Arasındaki En Riskli Alanlarını Gösterir Harita
Odamız tarafından kamu yapılarına ilişkin yapılan çalışmalarda Şekil 1’de belirtilen ve Türkiye Deprem Tehlike Haritasına göre 0.50g ve üzeri ivme değeri üstünde depremlerle karşılaşma olasılığı bulunan alanlarda yer alan okullarımızın konumlarını gösterir harita Şekil 2’de verilmiştir. Okullarımızın %8.5’i oluşturan 4159’u yüksek ivme değerleri ile karşılaşma olasılığı bulunan alanlar üzerine inşa edilmiştir (Şekil 3). Bu okullarımızın illere göre dağılımı gösterir grafik ise Şekil 4’te verilmiştir. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından öncelik sırası da dikkate alınarak söz konusu okulları gözden geçirilmesi, fay sakınım bandı içinde (50 metrelik sakınım bandı içinde olan okul sayısı 191) olanlar ile zayıf mühendislik özellikleri sahip, jeolojik sakıncalı alanlar üzerine inşa edilmiş okul binaların yıkılarak daha güvenli alanlara taşınması, diğer alanlarda kalan okul binaları için ise kapsamlı deprem performans analizlerinin yapılarak yeterliliklerin gözden geçirilmesi ve AFAD Başkanlığı’nın da söz konusu okullar hakkında yapılan çalışları kamuoyu ile periyodik olarak paylaşması gerekmektedir.
Riskli Alanlar Üzerinde Yer Alan Okullar:
Şekil 2: Türkiye’nin 0.50-0.85g İvme Değerli Arasındaki En Riskli Alanları İçinde Kalan Okulların Lokasyonu Gösterir Harita
Şekil 3: Türkiye’de 0.50-0.85g İvme Değerli Arasındaki En Riskli Alanlarını içinde kalan okulların yüzdeleri gösterir grafik
Şekil 4: Türkiye’de 0.50-0.85g İvme Değerli Arasındaki En Riskli Alanlarını İçinde Kalan Okulların İllere Göre Dağılımını Gösterir Grafik
Şekil 5: Kahramanmaraş ili, Nurhak İlçesi, Barış Beldesi, Barış Ortaokulu
Şekil 6: Kahramanmaraş ili, Türkoğlu İlçesi, Şekeroba Beldesi, Yunus Emre Ortaokulu
Şekil 7: Kahramanmaraş ili, Türkoğlu İlçesi, Şekeroba Beldesi, Şekeroba İmam Hatip Ortaokulu
Şekil 8: Kahramanmaraş ili, Türkoğlu İlçesi, Türkoğlu Anadolu Lisesi
Şekil 9: Kahramanmaraş ili, Türkoğlu ilçesi, Anadolu İmam Hatip Lisesi
