'' Teog sınavındaki virgülün kullanımı ile ilgili soru tartışılır niteliktedir.
Virgül ile ilgili okulda ve dershanede öğrendikleri bilgilerle sınav sorusunda istenen cevap, çeliştiği için bu sorudan öğrenciler puan kazanamadı.
Hak kaybı söz konusudur.
Özensizce hazırlanmış bu soru hakkında yetkililer, bir açıklama yapmadı.
Geniş bir kitleyi ilgilendiren bir konuda Türkçe hocalarının, ilgili bilim adamlarının susması dikkat çekicidir.
Hak arama ve bilme özgürlüklerine saygı duyan gelişmiş ülkelerde böyle bir kayıtsızlık acaba nasıl karşılanır?
Söz konusu soru, virgülün metin içinde kullanımı ile ilgilidir.
Soruda bir metin veriliyor ve metin içinde virgülün kullanımıyla ilgili doğru seçeneğin işaretlenmesi isteniyor.
Ancak metindeki virgüllerin kullanımı iki amaca yöneliktir.
Biri eş görevli sözcükleri ayırırken diğeri, özneden sonra geldiği için ya özneyi vurgulamak amacıyla ya da yüklemden uzak düşen özneyi yüklemden ayırmak için kullanılmış olması gerekir.
Özneden sonra gelen virgülü kaynaklara bağlı olarak üç şekilde yorumlayabiliriz.
1.Eş görevli sözcüklerin bitiminden sonra virgül gelmez.
2. Özneyi vurgulamak için özneden sonra virgül gelir
3.Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için kullanılır.
Virgülün eş görevli sözcükler arasına geldiğini tespit etmek için cümleyi öğelerine ayırmak gerekir.
“ Ormanlar,/ maziyi hatırlatan gölgeli yollar,/ sürü halinde uçuşan kuşlar,
Ö Ö Ö
/beni/ daima /etkilemiştir.”
BN ZT Y
“ Ormanlar etkilemiştir, maziyi hatırlatan gölgeli yollar etkilemiştir. Sürü halinde uçan kuşlar etkilemiştir.” Cümleciklerine baktığımızda “özne” olarak işaretlenen söz ve söz grupları yüklemin anlamını tamamlamaktadır.
Dolayısıyla bu sözler eş görevli olup söz ve söz grupları arasına virgül gelmelidir. Bu durum virgülün birinci kullanım amacıdır.
“Sürü halinde uçuşan kuşlar (,)..”dan sonra gelen virgülün eş görevli sözcükleri ayırma görevinde(birleştirme) kullanılabilmesi için bu söz grubundan sonra bir öznenin daha gelmesi gerekir.
Oysa eş görevli sözcüklerin sıralanması “kuşlar” kelimesinde bitmiştir.
“Kuşlar ”sözcüğünden sonra gelen virgülün kullanımı ise eş görevli sözcüklerin arasına gelen virgülün işlevinden farklıdır.
Kuşlardan sonra gelen virgülün görevi ise kaynaklarda şöyle belirtilmektedir.
“Uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için kullanılır. “(Yazım kılavuzu,2012,27. Baskı, s.27, Türk Dil Kurumu.)
“Özneden sonra kullanılır” Ör: “Kalem, kılıçtan güçlüdür.” (Mazhar Kükey, Yazım Kuralları, Karacan Yayınları,1982. S.192 Adı geçen kitap Milli Eğitim Bakanlığınca öğrencilere tavsiye edilmiştir.)
Yazar, özellikle vurgulamak istediği sözcükleri, virgül imiyle öbür öğelerden ayırır. Ör: “Vahim olan, bugün olanın ne olduğunu tanımamaktır.” Yazar özne görevinde olan “vahim olan” tamlama öbeğini özellikle belirtmek için, virgül imiyle ayırmıştır.” (Vecihi Timuroğlu, Betik Yayıncılık,1999,s:87)
“Özneyi diğer öğelerden ayırmak için kullanılır.” Ör: Babam, bu gece erken gelecek.” (Türk Dili, Lise -1,Devlet Kitapları, Üçüncü baskı, millî Eğitim Basımevi,2002,s:89.Komisyon Nermin Ercan,A,İhsan Kanberoğlu,H.Mehmet Yenikurtuluş,…)
“Özneyle yüklemin arasına başka öğeler girmişse ya da öznenin vurgulu bir biçimde belirtilmesi gerekiyorsa, özneden sonra konur.” Ör: Televizyondaki maçı büyük bir dikkatle izleyen babam, gözlerini ayırmadan bir bardak su istedi.(Feyza Hepçilingirler,Öğretmenlere ve Öğrenenlere Türkçe Dilbilgisi,s:235,Remzi Kitapevi,2004 )
Virgülün ikinci kullanımını soru üzerinde yorumlayalım.
“Ormanlar, maziyi hatırlatan gölgeli yollar, sürü halinde uçuşan kuşlar, beni daima etkilemiştir.”
Bu cümlede virgülün kullanımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
• Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konmuştur.
• Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konmuştur.
• Uzun cümleleri yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için konmuştur.
• Cümle içindeki ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için kullanılmıştır.
Yukarıda verdiğim kaynaklar çerçevesinde bu soruyu cevapladığımızda hem (A) seçeneği hem de (C) seçeneği doğru olmaktadır.
Çünkü eş görevli söz ve söz grupları bittikten sonra bir virgül daha kullanılmıştır. Bu virgülün kullanım amacı eş görevli sözcükleri ayırmak için değildir.
Soruya dikkat ettiğimizde “virgülün kullanımıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir” şeklindedir.
Soru sadece ilk kullanılan virgülü sormuyor. Soru her iki kullanımı da buldurmaya yöneliktir.
Ayrıca “uzun cümlelerde yüklemden uzak düşmüş olan özneyi belirtmek için konması “kuralı nisbidir. Bu uzaklığın ölçüsü ilköğrenim öğrencileri için ne kadardır?
Nitekim kaynak kitaplarda verilen örneklere baktığımızda çok kısa cümlelerde özneden sonra virgül konmuştur.
Bir de Balıkesir ilköğretim okullarında Türkçe eğitiminde kullanılan ders kitaplarına bakalım.
Şükran Kaplan ve Gülay Yıldırım Şen’in birlikte hazırladıkları ve Milli Eğitim Bakanlığınca 2013 tarihinden itibaren beş yıl süreyle ders kitabı olarak kabul edimiş Türkçe 8. Sınıf Öğrenci Çalışma Kitabının 25.sayfasında 7. Etkinlikte özneden sonra gelen virgül sorulmuştur.
“Tilkinin biri(,) arkasına düşen avcılardan kurtulayım derken….”
Aynı kitabın 123 sayfasındaki 9. Etkinlikte “Komşumuz Hasan Bey(,)bugün çok şıktı. Cümlesinde virgül özneden sonra gelmiştir. Dikkat edilirse özne ile yüklem arasında iki sözcük var. Demek ki ilköğretim ders kitaplarına göre özne ile yüklem arasındaki uzaklık iki sözcüğe kadar kısalmaktadır.
139.sayfadaki etkinlikte de eş görevli sözcükler arasına gelen virgülü buldurmaya yönelik uygulama vardır.
Sınava giren öğrencilerin 7. Sınıfta ders aracı olarak kullandıkları Şükran Kaplan ve Gülay Yıldırım Şen’nin hazırladıkları ve 2013 tarihinden itibaren beş yıl ders kitabı olarak Millî Eğitim Bakanlığınca tavsiye edilen ders kitabının176. Sayfasındaki 6. etkenlikteki “Mehmet Âkif( ) istifini bozmadan şu cevabı vermiş. Cümlesinde de özneden sonra virgül gelmektedir.
Milli Eğitim Bakanlığının sınavlara yönelik son yıllardaki politikası da ders kitaplarında olmayan bilgi sorulmayacak yönündedir.
Soru ile ilgili yorum yapmak için yukarıda ders kitaplarına baktığımızda ilköğretim 6.7.ve 8. Sınıf ders araçlarında virgülün hem özneden hem eş görevli, sözcüklerin arasındaki kullanımı ile ilgili öğretim yöntemleri uygulanmış ve bu kapsamda çeşitli tanımlar ve bilgiler verilmiştir.
Yukarıda kaynaklara dayalı olarak verdiğim bilgiler sonucunda şu ortaya çıkmaktadır: Soru hazırlayanlar ders kitaplarını incelememişlerdir. Özensizce hazırladıkları sorularla öğrencilerin haklarının, emeklerinin yok olmasına neden olmuşlardır.
Önceki yıllarda lise sonrası yapılan sorulardaki yanlışları da eleştirmiştim. Bizim de yanıldığımız noktalar varsa soruyu hazırlayanlar sınav sonrası hazırladıkları soruların açıklamalarını da yayımlamalıdır.
Soruların cevapları detaylı bir şekilde açıklanmadıkça gerekli gereksiz tartışmalarla kamuoyu meşgul edilmektedir, vatandaşın devlete olan güveni sarsılmaktadır.
Ayrıca soruların cevapları diye çeşitli kitaplar kitapçı vitrinlerini doldurmakta haksız kazanç kapıları açılmaktadır.
Öğrencilerin şuuraltılarında içinde bulundukları topluma güvenle hizmet etmelerini etkileyecek bu tür tartışmalara zemin hazırlamamak gerekir.''
.
