Bugün 20 Kasım Dünya Çocuk Hakları Günü. Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de çocukların kanuni hakları çiğneniyor ve çocuklar olması gereken yaşam standardının altında yaşıyor.
Çocuk hakları, bütün çocukların doğuştan sahip olduğu eğitim, sağlık, yaşama, barınma; fiziksel, psikolojik veya cinsel sömürüye karşı korunma gibi haklarının hepsini birden tanımlamakta kullanılan evrensel bir kavram.
Bu haklar Birleşmiş Milletler'in (BM) Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesi'nde garanti altınana alınıyor.
Sözleşmede nerede doğduklarına, kim olduklarına, cinsiyetlerine, dinlerine ya da sosyal kökenlerine bakılmaksızın bütün çocukların hakları tanımlıyor. Fakat buna rağmen Türkiye'de ve dünyada çocuklara yönelik temel hakların ihlali oldukça yaygın. Bu kanaati resmi istatistikler de doğruluyor.
Her gün bin çocuk ölüyor
Örneğin UNİCEF'in "Temiz su ve hijyen her çocuğun hakkı" başlığıyla yayınladığı rapora göre her gün yaklaşık bin çocuk, su, yetersiz sağlık hizmeti veya hijyen kaynaklı önlenebilir hastalıklar yüzünden ölüyor.
Beş yaş altı 361 bin çocuk ise her yıl ishalden ölüyor. Ayrıca yetersiz sağlık hizmeti alamayan çocuklar ve kirli sular çocuklarda kolera, dizanteri, hepatit A ve tifo gibi hastalıklara yol açıyor.
Çocuk işçilik
Türkiye'de ise çocuk işçiliği konusunda 393 bin çocuk okul yerine işe gidiyor.
Türkiye İstatistik Kurumu'nun raporuna göre ise Türkiye'de 6-18 yaş arasında ekonomik faaliyette bulunan 893 bin çocuğun yüzde 44'ü mevsimlik tarım işinde çalışıyor. Bu 393 bin çocuğun yarısı okula gitmeyip haftada 40 saatten fazla çalışıyor. Çocukların eğitim, sağlık, ekonomik sömürüden korunma, uygun standartta yaşama ve oyun oynama hakları ihlal ediliyor.
Toplumsal cinsiyet ve eğitim
Bir başka UNICEF raporuna göre ise Türkiye ilköğretim düzeyinde cinsiyet eşitliği neredeyse sağlamasına rağmen ilköğretim sonrası eğitimde hala sağlayabilmiş değil.
Ne öğrenci ne de işçi olan 15-19 yaş grubunda kızların oranı yüzde 28,2 iken, oğlanlarda bu oran yüzde 16,5. 15 yaşından küçük kız çocukları arasında raporlanan cinsel taciz oranı yüzde 9.
Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması'na göre 20-24 yaş aralığındaki kadınların yüzde 15'i halen 18 yaşından önce evlendiklerini ifade ediyor.
1.7 milyon Suriyeli mülteci çocuk
Dünyada çocuklar krizlerden ve savaşlardan yetişkinlere oranla en çok etkilenen ve en ağır yükü taşıyan kesim olmaya devam ediyor. Eğitimleri, duygusal sağlıkları, hatta yaşamları bile risk altında.
Türkiye'de çoğu Suriyeli olmak üzere yaklaşık 3,9 milyon mülteci yaşıyor ve onların yaklaşık 1,7 milyonu çocuk. 2018-2019 öğrenim yılı başlangıcında okula kayıtlı olan 616 bin çocuğa karşı, yaklaşık 430 bin çocuk hala okul dışında.
121 milyon çocuk okula gitmiyor
Çocuk Haklarına Dair Sözleşme'nin 28. Maddesi ise şunu ifade ediyor: "Eğitim her çocuğun hakkıdır. Kız ve erkek çocuklar için fırsat eşitliği temelinde ücretsiz ve herkese açık olmalıdır."
Her ne kadar dünya genelinde 191 ülke bu sözleşmeyi imzalasa da pratikte işler istenildiği gibi gitmiyor. Haziran 2017 itibarıyla dünyada İlköğretim çağındaki (genellikle 6-11 yaşları arasındaki) 61 milyon çocuk, ortaokul çağındaki ise (genellikle 12-15 yaş arası) 60 milyon çocuk okula gitmiyor.
Okula gitmeyen çocukların yüzde 53'ü ise kız çocuklar oluşturuyor. Okula gidemeyen çocukların dörtte biri krizden ve savaşlardan etkilenen ülkelerde yaşıyor.
Okulda olmayan ilköğretim çağındaki çocukların yüzde 20'si ilkokulu bitirmeden önce okuldan ayrıldı, yüzde 41'i muhtemelen hiç okula gitmeyecek ve yüzde 39'unun asıl yaşı geçtikten sonra okula devam etmesi bekleniyor.
Türkiye'nin yüzde 28,3'ü çocuk
TUİK'in 2017 raporuna göre Türkiye'nin nüfusunun yüzde 28,3'ünü çocuklar oluşturuyor. Yani Türkiye nüfusunun 22 milyon 883 bin 288'ini çocuk.
Milli eğitim istatistiklerine göre; ilkokul seviyesinde net okullaşma oranı 2016/2017 öğretim yılında yüzde 91,2. Net okullaşma oranı cinsiyet bazında karşılaştırıldığında ise cinsiyetler arasında önemli bir farklılığın olmadığı görülüyor.
BİANET
