Türk-İş tarafından, çalışanların geçim koşullarını ortaya koymak ve temel ihtiyaç maddelerindeki fiyat değişikliğinin aile bütçesine yansımalarını belirlemek amacıyla her ay yapılan "açlık ve yoksulluk sınırı araştırması"nın ocak ayı sonuçları açıklandı.
Araştırmaya göre, ocak ayında 4 kişilik ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken gıda harcaması tutarını ifade eden "açlık sınırı", bin 615 lira olarak belirlendi.
Gıda ile giyim, konut, ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer harcamaların toplam tutarına denk gelen "yoksulluk sınırı" ise 5 bin 262 lira oldu.
|
Tablo 1: Dört Kişilik Ailenin Açlık ve Yoksulluk Sınırı (TL/Ay) |
|
|
Aralık 2016 |
Ocak 2017 |
Aralık 2017 |
Ocak 2018 |
|
Yetişkin Erkek Gıda Harcaması |
399,91 |
413,76 |
445,58 |
447,75 |
|
Yetişkin Kadın Gıda Harcaması |
328,19 |
339,19 |
368,86 |
370,29 |
|
15–19 Yaş Grubu ÇocukGıda Harcaması |
424,40 |
439,17 |
476,69 |
478,38 |
|
4–6 Yaş Grubu ÇocukGıda Harcaması |
279,67 |
287,05 |
317,01 |
319,06 |
|
Açlık Sınırı |
1.432,17 |
1.479,18 |
1.608,13 |
1.615,49 |
|
Yoksulluk Sınırı |
4.665,04 |
4.818,16 |
5.238,22 |
5.262,18 |
* Gıda harcaması tutarı, yuvarlama nedeniyle, toplamda farklı olabilmektedir.
Asgari ücret, işçi kesiminin muhalefetiyle, işveren-hükümet tarafından bekar bir işçi için aylık net 1.603,12 TL olarak belirlenmiştir. Daha yılın ilk ayında asgari ücret, TÜRK-İŞ’in bir işçi için belirlediği asgari yaşam maliyeti tutarının 396 TL gerisindedir. Asgari ücret düzeyinde geliri olanların karşı karşıya kaldığı ağır geçim şartları, fiyat artışlarıyla daha da olumsuz olmaktadır. Günümüzde asgari ücret “eksik ücret” olarak tanımlanabilmektedir.
Milyonlarca işçinin ailesiyle birlikte “geçim ücreti” haline dönüşen asgari ücret, bir işçinin yaşam maliyetini karşılamak bir yana, dört kişilik bir ailenin aylık gıda harcamasına bile yetmemektedir. Asgari ücretle sadece 9 gün insan onuruna yaraşır bir düzeyde geçinebilmek mümkün olmaktadır.TÜRK-İŞ hesaplamasına göre; dört kişilik bir ailenin sağlıklı ve dengeli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı geçtiğimiz aya göre 7 TL, geçtiğimiz yıla göre 136 TL artış gösterdi. Yoksulluk sınırı tutarı ise son bir ayda 24 TL, geçen yılın Ocak ayına göre ise 444 TL arttı.
TÜRK-İŞ’in verileri temel alındığında “mutfak enflasyonu”ndaki değişim 2018 Ocak ayında şu şekilde gerçekleşti:
· Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken asgari harcama tutarı bir önceki aya göre yüzde 0,46 oranında arttı.
· Yılın ilk ayı itibariyle fiyatlardaki artış yüzde 0,46 oranında gerçekleşti.
· Gıda enflasyonunda son oniki ay itibariyle artış oranı -baz etkisiyle- yüzde 9,22 oldu.
· Yıllık ortalama artış oranı ise yüzde 9,71 olarak hesaplandı.
|
Tablo 2: Gıda Harcamasındaki Değişim |
|
|
Ocak 2015 |
Ocak 2016 |
Ocak 2017 |
Ocak 2018 |
|
Bir önceki aya göre değişim oranı (%) |
1,98 |
4,47 |
3,28 |
0,46 |
|
Bir önceki yılın Aralık ayına göre değişim oranı (%) |
1,98 |
4,47 |
3,28 |
0,46 |
|
Bir önceki yılın aynı ayına göre değişim oranı (%) |
14,34 |
15,15 |
2,21 |
9,22 |
|
12 aylık ortalamalara göre değişim oranı (%) |
14,46 |
14,36 |
3,10 |
9,71 |
Gıda harcaması çalışmasına temel alınan beslenme kalıbında yer alan ürünlerin fiyatları Ocak 2018 itibariyle şu şekilde değişim gösterdi:
· Süt, yoğurt, peynir grubunda; bütün ürünlerde artış görüldü. Böylece, aylardır fazla bir değişiklik görülmeyen bu grupta tespit fiyat artışları mutfak harcamasına olumsuz yansıdı.
· Et, tavuk, balık, sakatat, bakliyat ürünlerinin bulunduğu grupta; dana kıyma fiyatında “ucuzluk” kampanyası sonucu gerileme görülürken kuşbaşı fiyatı arttı. Bir fikir vermesi bakımından, bonfile etin kilogram fiyatı 75 TL ile yeni belirlenen günlük net asgari ücretin neredeyse 1,5 katı seviyesine ulaştı. Sakatat ürünleri (dana ciğer, yürek, böbrek) ile tavuk fiyatı bu ay yine aynı kaldı. Balık fiyatında artış görüldü. Yumurtanın tane fiyatı yedi kuruş azaldı. Bakliyat ürünleri (kuru fasulye, kırmızı-yeşil mercimek, nohut, barbunya vb.) fiyatları, ürün bazında bazı fiyat ayarlamaları olmasına karşın ortalamada fazla değişmedi.
· Yaş sebze-meyve fiyatları, mevsim şartlarının olumlu seyretmesi ve kış ürünlerinin ağırlıklı olarak pazarda yer almasının etkisiyle fazla artış göstermedi.
Bu gelişme mutfak harcamasını olumlu yansıdı. Ortalama sebze-meyve fiyatı geçen ay 4,08 TL iken bu ay 4,02 TL olarak hesaplandı. Geçtiğimiz ay 4,20 TL olarak hesaplanan sebze ortalama kilogram fiyatı bu ay 4,17 TL oldu. Meyve ortalama kilogram fiyatı ise 3,85 TL’den 3,64 TL’ye geriledi.
Hesaplama yapılırken -her zaman olduğu gibi- pazarda yaygın bulunan mevsim ürünleri esas alındı, ürünlerin tek tek ağırlığı yerine harcama sepetindeki meyve-sebze tüketimi toplam miktarından hareket edildi.
· Ekmek, pirinç, un, makarna, irmik gibi ürünlerin bulunduğu grupta; ekmek gramajı azaldı ama fiyat değişmedi. Pirinç fiyatı değişmezken, un, makarna ve bulgur fiyatı biraz artış gösterdi.
· Son grup içinde yer alan gıda maddelerinden; tereyağı ve margarin ile zeytinyağı ve ayçiçekyağı fiyatı yine değişmedi. Siyah ve yeşil zeytin ortalama fiyatı da aynı kaldı. Yağlı tohum (ceviz, fındık, fıstık, ayçekirdeği vb.) ürünlerinden fındık fiyatı geriledi, diğerlerinin değişmedi. Baharat (kimyon, nane, karabiber, vb.) ürünleri fiyatı bu ay kuru nanedeki artış dışında aynı kaldı. Bal, reçel, pekmez, şeker fiyatı da bu ay değişmezken tuz fiyatı arttı. Çay ve ıhlamur fiyatı ile salça fiyatı da aynı kaldı.
TÜRK-İŞ tarafından hesaplanan gıda fiyatları endeksi ile Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından hesaplanan tüketici fiyatları endeksi alt grubunda yer alan gıda fiyatları endeksindeki gelişim aylar itibariyle aşağıdadır. Ocak 2018 itibariyle –baz etkisiyle- gıda fiyatlarında gerileme eğilimi dikkati çekmektedir.
Konfederasyonun hesapladığı tutarlar ücret düzeyi olmayıp haneye girmesi gereken toplam gelir miktarıdır. Ancak hanede çalışan sayısının sınırlı ve fakat ele geçen ücretin yetersiz olduğu durumlarda, elde edilen gelir birden fazla kişinin geçimini karşılayamamakta, kişi başına “insanca geçim için” yapılması gereken harcama tutarı yetersiz kalmaktadır.
