HASAN İLE HÜSEYİN’İN OKULU CILAVUZ KÖY ENSTİTÜSÜ

Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren eğitim ve öğretime büyük önem veren Mustafa Kemal ATATÜRK, Başbakan İsmet İNÖNÜ, Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali YÜCEL ve İlköğretim Genel Müdürü İsmail Hakkı TONGUÇ öncülüğünde ve olumlu katkıları ile Türkiye’de üç eğitmen okulu açmışlardır.

Bunlardan biri 1937 yılında kurulan Cılavuz Eğitmen Okulu’dur. Burada yapılan 3 aylık eğitim ve öğretimden sonra mezun olan öğrenciler köylere eğitmen olarak gönderilmiştir. Bu çalışmaların yararlı ancak yeterli olmadığının görülmesi ile 17 Nisan 1940’ da Eğitmen Okulları kaldırılarak yerine 5 yıllık Köy Enstitüleri kurulmuş ve 3 ayda bir mezun veren okullar 1940 yılından itibaren eğitim süresi 5 yıla çıkarılmıştır.
Babam ile kayınpederimin okuduğu Kars Cilavuz Köy Enstitüsü’ne kurucu müdürü olarak Halit AĞANOĞLU görevlendirilmiş ve bu okulların kuralları ve amaçları ülkenin  günün şartlarına uygun, köyden kalkınmayı hedefleyen ve ülkenin kalkınmasına yönelik çalışmalar yapacak öğretmenler yetiştirmek olmuş, bu okullara alınan öğrencilerin köy çocuğu olması ve köy ilkokulunu bitirmiş olanlardan seçilmesi ve sınavla enstitülere alınmış olması çok yararlı olmuş, bu okullardan pek çok sanatçı, eğitimci, yazar ve bilim adamı yetişmiştir.

Kars Cılavuz Köy Enstitüsünden 1951’e dek toplam 989 öğrenci mezun olmuştur.Bunlardan ikisi de babam Hüseyin ÇANGA ve kayınpederim Hasan SEVÜK’tür. Bu iki kardeş gibi büyüyen köy çocuğu 1941-1946 yıllarında Kars Cılavuz Köy Enstitüsünde okumuş ve 1946 yılında mezun olarak kendi ilçelerinin köylerine atanmışlardır. Ayrıca bu okuldan mezun Ümit KAFTANCIOĞLU, Dursun AKÇAM, Mustafa TURAN gibi ünlülerde vardır.

Babamla kayınpederimin okuduğu yıllar İkinci Dünya Savaşının ülkeyi çok olumsuz etkilediği yıllardır. Babam okulda her öğünde bir küçük ekmek ve o günün şartlarına göre yemek verilirdi. Ancak hepimiz köy çocuğu idik ve bir küçük ekmekle doymazdık. Sadece Pazar günleri sabah kahvaltısında verilen ekmekle öğlen verilen ekmek ve yiyeceği birleştirir o gün tam olarak doyardık derdi.

Okudukları kitapları, tuttukları defterleri, yaşadıkları olayları dinleyen biri olarak iyi ki o okullar açılmış, iyi ki babam ve kayınpederim o okula gitmişler. Zorluk çekmişler ama ezbere dayalı olmayan, iş eğitimine yönelik ve köyün-köylünün problemlerine yardımcı olacak iyi bir eğitim almışlar.  On lira aslı maaş, demirbaş bir inek, bir süt makinesi ve bir traş makinesi ile görevlendirilecekleri köylere gitmişler. Köyde eğitime, öğretime ve tarıma yönelik faaliyetlerde bulunmuşlar. Atamalar yapılırken bir köye demir işinden anlayan, yakınındaki bir köye inşaat işinden anlayan ve yakınlarındaki başka bir köye de ağaç işlerinden anlayan öğretmenlerin olmasına özen gösterilmiştir. Böylece yapılacak binalara teknik destek verecekleri bilgilerle köyde hem eğitime, hem öğretime ve hem de üretme katkıda bulunmuşlar.

Ülkeye özgü, milli özellikler taşıyan, ülke kalkınmasına katkıda bulunmuş ve diğer bazı ülkelere örnek teşkil eden Köy Enstitüleri kuran, eğitim ve öğretime büyük önem veren başta Mustafa Kemal ATATÜRK, o dönemin Başbakanı İsmet İNÖNÜ, Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali YÜCEL ve İlköğretim Genel Müdürü İsmail Hakkı TONGUÇ ile açtıkları Kars Cılavuz Köy Enstitüsü ikinci mezunlarından olan ve vefat eden babam Hüseyin ÇANGA ve kayınpederim Hasan SEVÜK’ü rahmetle anıyor, bu okullardan mezun olanlardan hayatta olanlara sağlıklar dileyerek Köy Enstitülülerin 17 Nisan Kuruluş Günleri’ni en içten dileklerimle kutluyorum.
 
Metin ÇANGA
Emekli Maarif Müfettişi