İİBF’nin kadro meselesi, ülkenin insan gücü planlaması açısından oldukça önemlidir. Malumunuz, İİBF, SBF, İktisat Fakültesi, İşletme Fakültesi, Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi şeklinde organize olmuş fakülteler, iktisat, işletme, maliye, kamu yönetimi, siyaset bilimi, uluslararası ilişkiler, ekonometri, vb. bölümleri barındırmaktadır. Bu bölümlerin veya bu fakültelerden birinin olmadığı bir üniversite neredeyse yok gibidir. Liseden mezun olan öğrencilerin önemli bir kısmı da bu bölümleri tercih etmektedir.
Türkiye’de ailelerin, çocukları için üniversite ve bölüm tercihi yaparken dikkate aldıkları ilk unsur, hangi üniversite ve bölümün çocuklarının entelektüel seviyelerini daha fazla geliştireceği değil; istihdam edilebilirliktir. Diğer bir ifadeyle ebeveynlerin ilgilendiği halk arasındaki şu meşhur sorunun cevabıdır: “Okulu bitirince ne olacaksın?”. Öğrencilik yıllarında bu sorunun cevabı bir İİBF’li açısından oldukça kolaydır. Gururla, “kaymakam, idari yargı hakimi, müfettiş, uzman, denetçi” gibi meslekler cevap olarak verilir. Aslında öğrencilik yılları bu sorunun cevabı için mutlu yıllardır. Elbette ki, mezun olunca neden hala kaymakam, müfettiş, uzman, vb. olamadın sorusu, ne olacaksın sorusunun yerini alacaktır. Bu soruya herkes kendi açısından çeşitli cevaplar sıralayacaktır. Bununla birlikte kamu sınavlarına hazırlanan öğrenciler dershane ve kütüphane arasında mekik dokurken onları en fazla tedirgin eden durum, her zaman ve her yerde olduğu gibi belirsizlik olacaktır. İlan ne zaman gelecek, hangi kurumlar ilan verecek ve ne kadar kadro açılacak gibi sorular öğrencilerin hem sınavlara hazırlanma motivasyonunu azaltmakta hem de ülkenin eğitimli insan kaynağının etkin kullanılmamasına yol açmaktadır.
İİBF’den her yıl binlerce öğrenci mezun olmakta ve mezun olan öğrenciler kariyer planlaması yaparken özel sektör ve kamu sektörü arasında tercih yapmaktadır. Özel sektör, başı sonu belli olmayan bir uzay boşluğu gibi hem risklerle hem de fırsatlarla dolu bir yol. Kamu sektörü daha öngörülebilir görünmektedir. Örneğin bir müfettiş mesleğe başlarken emekli olacağı döneme kadar ki süreçte karşılaşacağı imkanları ve zorlukları tahmin edebilir. Ancak son zamanlarda kamu kurumlarının ne zaman ve ne kadar kadro ilanı vereceği belli olmadığı için kamu sınavlarına hazırlananlar kendilerini daha riskli bir alanda hissetmeye başladılar. Çünkü kariyerini kamuda müfettiş, kaymakam, vb. meslekleri sürdürerek devam ettirmek isteyen mezunlar, bu kararlarını eksik bilgi altında aldığı için rasyonel karar almalarını engellemektedir.
Buradaki eksik bilgi, devletin alım tarihi ve kadro sayısı ile ilgili planlamasını kamuya ilan etmemesidir. Sınavlara hazırlanan adaylar kadro ilanı gelip gelmeyeceği ile ilgili kulis yapmakta, sosyal medya etkinlikleri ile seslerini duyurmaya çalışmaktadır. İİBF mezunlarının, bu gidişle yağmur duasına çıkar gibi kadro duasına çıkmaları an meselesidir. Örneğin kaymakamlık sınavına hazırlanan bir mezun, önümüzdeki dokuz ay boyunca kaymakamlık sınavı yapılıp yapılmayacağını ve kadro ilanının kaç kişi olduğunu bilmemektedir. Yani aslında kamu sınavlarına hazırlanan İİBF mezunları, ilgili yılda hangi kurumların sınav açacağını, sınavın ne zaman olacağını ve ne kadar alım olacağını bilmeden sınavlara hazırlanmaktadır. Belirsizliğin yüksek olması, kamu sektörü ve özel sektör arasında karar almak durumunda olan İİBF’lilerin tercihlerini optimal yapmasını engellemektedir. Bu durum kör dövüşünden farklı değildir. Bu kadar belirsizlik altında KPSS Alan bilgisi gibi çok kapsamlı bir sınava hazırlanan adayların psikolojik olarak yıpranmış olması olasıdır.
Sınavlara hazırlanan herkesin bildiği gibi KPSS puanlarının geçerlilik süresi, iki yıldır. Bu durumda sınava hazırlanan bir İİBF’li, ömrünün en verimli iki yılını kamu sınavlarına hazırlanmaya adamaktadır. Sözün özü, ülkenin eğitimli işgücü ve yönetici kadroları olan İİBF’lilerin kariyer planlamalarını etkin ve sağlıklı yapabilmesi için devletin müfettiş, uzman, kaymakam gibi üst düzey kadrolara yönelik yapacağı alımları her yılın başında sonraki iki yıl için ilan etmesi kamu yararına olacaktır. Kamu sınavlarına hazırlanan adaylar bir sonraki yıl için alım yapacak kamu kurumlarını, sınav tarihlerini ve ilana çıkılacak kadro adetini bilmeleri durumunda tam bilgi altında kamu ve özel sektör tercihlerini şekillendireceklerdir. Zira İçişleri Bakanlığı’nın önümüzdeki iki yıl için ne zaman kaymakamlık sınavı ilanı vereceği, sınav tarihinin ne zaman olacağı, ne kadar alım yapılacağı ve sınav koşullarının ne olacağı devlet açısından mahrem bilgiler değildir. Aksine şeffaflık ilkesi gereğince bu ilanların muhatabı olan İİBF’lilerin tam bilgi sahibi olması, ülkenin eğitimli insan gücünün doğru kariyer planlaması yapması açısından oldukça önemlidir. Belirsizlik, her alanda olduğu gibi kamu sınavlarına hazırlananları da psikolojik tramvaya yol açacak şekilde çok etkilemektedir. Kamuda yapılacak alımlar için sınav takviminin, sınav koşullarının ve kadro sayısının her yılın ocak ayında ilan edilmesinin önemi belki de hiç düşünülmemişti. Umarım bu yazı vesilesi ile gündemde bir nebze de olsa yer bulabilir.
