adscode
adscode

Her yıl yüzlerce çocuk internet bağımlısı oluyor

Doç. Dr. Caner Mutlu internet kapandığında devam eden, çocuklara görev veren, onlardan para isteyen oyunların "bağımlılık" yaptığını söyledi

Her yıl yüzlerce çocuk internet bağımlısı oluyor
Sağlık

Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi İnternet Bağımlılığı Bölüm Başkanı Doç. Dr. Caner Mutlu internet kapandığında devam eden, çocuklara görev veren, onlardan para isteyen oyunların "bağımlılık" yaptığını söyledi

Online oyunlar can almaya devam ediyor. Özellikle gençlerin neredeyse bütün zamanlarını harcadığı oyunlar, beyin yıkayarak intihara sürüklüyor. İki yıl önce intihar eden Mert'in son günleri dehşetle ailesinden öğrendik. Aileler ise bu durum karşısında çaresiz. Peki çocuğumuzun bağımlı olduğunu nasıl anlarsınız? Bağımlılığa giden yolda ne yapmalıyız? Yaşanan intihar vakalarında ailelerin hiç mi suçu yok? İlaçla tedavisi var mı? Bağımlılığa giden yolda bilinmeyenleri Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi İnternet Bağımlılığı Poliklinği Sorumlusu Doç. Dr. Caner Mutlu ile konuştuk. Mutlu, Doç. Dr. Gül Karaçetin ile birlikte internet bağımlılığı üzerinde çalışma yapan iki değerli akademisyenden biri. İnternet bağımlılığı merkezi aynı zamanda bu tedavi veren ilk tek rehabilitasyon merkezi olma özelliği taşıyor. Merkezde her yıl 300-400 çocuğa tedavi veriliyor. Mutlu ve ekibi sadece çocukların tedavi etmiyor, bilimsel araştırmalara da imzalar atıyor. İnternet bağımlılığın alkol ve uyuşturucu bağımlılığıyla aynı etkileri gösterdiğine dikkat çeken Mutlu, Mavi Balina ve Momo'ya giden yolda döşenen taşları, sırf çocuğu sussun diye eline tablet ve telefon tutuşturan ailelerin evlatlarını nasıl felakete yol açtığını anlattı.

Hoca'm size ulaşmak için çok uğraştım. İnternet bağımlılığı alanında sizin dışınızda hizmet veren başka bir merkez bulamadım.

İnternet bağımlılığı alanında rehabilitasyon hizmeti veren bizden başka merkez yok. 0-18 yaş arasında çocuk ve ergen konusunda hizmet veriyoruz. Bize gelmeden önce ailenin çocuk psikiyatrisi bölümüne başvurması gerekiyor. Orda riskli görülenler bize yönlendiriliyor. Önce çocuğun bağımlılık düzeyi belirleniyor, sonra da terapi başlıyor.

HAZ ARIYORLAR

Çocuğun bağımlı olduğu nasıl anlaşılır?

Öncelikle çocukla ilgili faktörlere, çevresel ve aile ile ilgili faktörlere bakıyoruz. İnternet kullanımı dışında dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu, kaygı bozukluğu, depresyon var mı ona bakıyoruz. Yapılan araştırmalarda bu çocuklarda yüzde 50-70 hiperaktivite bozukluğu var. İnternetle geliyorlar ama bu tür hastalıklara rastlıyoruz.

Yani bu saydığınız belirtiler varsa bağımlı diyebiliriz.

Çocuğun bağımlı olup olmadığına hekim karar vermeli. Çünkü çoğu zaman aşırı internet kullanımı ile bağımlılık bir biriyle karıştırılıyor. Bize aileler bazen bize çocuğum bağımlı diye geliyor. Oysa bunların büyük kısmı aşırı kullanım. Bağımlılık beynin alt ve üst merkeziyle ilgi bir durum. Çocuklar büyüdükçe durmayı, beklemeyi, sabretmeyi öğreniyor. Vicdan kısmı gelişiyor. Bu davranışı niye yapıyorum, niçin yapıyorum demeye başlıyor ve kontrol etmeyi öğreniyor. Bunu yapan alt merkez. Alt merkez doğuştan varken üst merkez yaşla birlikte gelişiyor. O yüzden ergenler fevri kararlar alabiliyor, anlık tepkiler gösterebiliyor. Bunun sebebi de ön merkezin yeterince olgunluğa erişmemesi. Dolayısıyla bağımlı çocuklarda üst kontrol merkezi daha az çalışıyor. Yani alt merkezde dürtülerimizi hazlarımı kontrol eden yapı bozuldukça üst merkezi de bozmaya başlıyor. Bir süre bağımlılık başlıyor. Haz arayışıyla birlikte düşünme kayboluyor ve gerçeklik algısı bozuluyor.

DÖRT AŞAMADA BAĞIMLILIK

Peki aşırı internet kullanım ile bağımlılığı birbirinden nasıl ayıracağız?

İnternet bağımlılığı dört aşamadan oluşuyor. İlk aşama tanışma aşaması. İkinci aşamada sık kullanım başlar. Bu uyarıcı seviye. Üçüncü aşamada devreye aşırı internet kullanımı ve kötü kullanım devreye girer. Bu aşamada çocuk ile aile arasında atışmalar başlar, okula gitmek istemez. İnternet kullanımından dolayı arkadaşlık ilişkilerinde problemler yaşanır. Son aşama bağımlılık. Bunun en büyük göstergesi işlevi bozması. Bağımlılık aşamasına gelen çocuk internet ve olmadığında sıkıntı duymaya başlar. Tekrarlayan düşüncelere kapılır. Terleme, sıcak basar. Onsuz bir şey yapamaz. Yoksunluk duygusu oluşur. İnterneti üç saat kullanırken dört-beş saate çıkarır. Eski hazzı alamadığı için daha fazla kullanma eğilimine girer. Okula gitmek istemez, akademik başarısı düşer, aileye karşı kendini kapatır. Yani artık işlevlerini yerine getiremez hale gelir.

Mavi Balina ve Momo bunun neresinde?

Mavi Balina aslında bir oyun değil. Oyun çift taraflı olur. Mavi Balina'da tek taraflı komut var. Çocuklar komutları yerine getiriyor. Momo da durum aynı. Burada bağımlılıktan ziyade aşırı internet kullanımının olumsuz ektilerini görüyoruz. İnterneti aşırı kullanan çocukların algısı bozulduğu için korkuyor ve verilen görevleri yerine getiriyor. Ebeveynlerin çocuklarını denetlememesi, çocukların yaşana uygun olmayan oyunlarla tanışması ve bir süre sonra buna yatkın olmasıyla süreç kötü bir yere evriliyor. İntihar gibi vakalar yaşanıyor.

Türkiye internet bağımlılığında nerede?

Türkiye'de bağımlılık oranı yüzde 1-2 seviyelerinde. Biz de kötüye kullanma çok fazla. Yüzde 20-25'e kadar çıkıyor. Burada internet üzerinden çocuk istismarı yaşanabiliyor. Erişkinler çocuklarla arkadaşlık kurarak onları farklı davranışla itebiliyor. Güneydoğu Asya'da bu oran yüzde 50'lere kadar çıkıyor.

NELER YAPMALI?

- Bir kere denetim şart. Çocuğunuz internette ne kadar zaman harcıyor, nereye giriyor, ne amaçla kullanıyor... Bunu yaparken sadece kontrol edici olmayın. Emirle yasakla olmaz. O zaman çocuklar anlaşılmadığını düşünüyor ve gizli gizli yapmaya başlıyor.

- Teknolojik cihazları çocukların odalarından çıkarın. Yani ebeveyn kontrolü altına girmeli. Çocuğun odasında genellikle televizyon ve tablet oluyor. Çocuğun uyku saatinde odasında cihaz bırakmayın. Burada amaç internet kullanımını uygun hale getirmek. Bazen aileler bunu tedavi sanıyor. Tamamen kesiyor. Bu çok yanlış. Önemli olan aşama aşama makul düzeye getirmek. Bunun için çocukla birlikte yapmak lazım.

- En iyi telefonu alıyoruz ama kural koymuyoruz. Maç başladıktan sonra kural koymaya başlıyoruz. Telefonu almadan önce nasıl kullanması gerektiğini belirmemeniz lazım. Sonra kural koyarsanız o zaman çocuğun güveni kayboluyor, inancı sarsılıyor.

- Bu çocukların yüzde 80-90'ın da ek hastalıklar mevcut. Hiperaktivite bozukluğu, sosyal kaygı bozukluğu, depresyon. Bu hastalıklar bağımlılığı, bağımlılık da bu hastalıkları tetikliyor. Çift tarafla bir etki söz konusu. Bunların da tedavi edilmesi gerekiyor.

Onlarla sohbet edin

Ebeveynler çocukların ellerinden telefonu alıyor ama kendileri ekran başından ayrılmıyor. Tedavi sürecinde ailelere nasıl bir rol düşüyor?

Tedavinin bir parçası da kesinlikle aile. Aile ilişkileri bozuk olanlarda risk daha fazla. Aile içi paylaşım, birlikte zaman geçirme tedavi için çok önemli. Gerekirse anne baba da belirli saatlerde telefon kullanmamalı. Çocuklara sınırlama getirdiğinizde onun yerine mutlaka bir şey koymalısınız. Birlikte yemek yiyin, sohbet edin. Parka giden, sportif faaliyetlere katılın. Çocuklara sosyal alan oluşturun. Bunu yapmazsanız çocuğun hayatını cihazlar dolduruyor. Mesela haftayı değerlendirme günü yapabilirsiniz. Dersleriyle ilgili konuşabilirsiniz. Sadece onlardan değil, kendinizden de bahsedin. Bu konuşmalarda çocuğunuz sorunları nasıl aştığınızı da öğreniyor aslında. "Son zamanlarda interneti fazla kullandığın görüyoruz", "Sanırım dersleri aksatıyorsun", "Biraz konuşalım mı", "Maalesef interneti kısıtlayacağım" demek lazım. Sınırları koyarken çocuğa seçim hakkı da vermeli. Mesela bir saatlik interneti hangi saat aralığında kullanması gerektiğine çocuğunuz karar versin. Ancak burada anne-baba mutlaka aynı davranışı göstermeli. Çocuk tutarsızlığı gördüğü anda bu ısrarı beraberinde getirir.

Eğer ailede problem varsa?

Evet ailenin de problemi olabiliyor. Bu tedavi tek taraflı değil. Gerekirse aile boyu tedavi yapılması gerekiyor. İşin içinde anne-baba mutlaka olmak zorunda. O yüzden ebeveynlere de çok iş düşüyor. Biz tedavi süresince ailelere de eğitim veriyoruz.

Sanırım internet bağımlılığı günümüzün bir hastalığı. Sadece doktorların mı işi, topluma da iş düşmüyor mu?

Önemli olan bağımlılığa dönüşmeden engellemek. Burada eğitim çok önemli. Öğretmenler bilinçlendirilmeli. Sağlık ocaklarında danışmanlık hizmeti verilebilir. Eve giden ebelerden geri bildirimler alınabilir. Ailelere eğitici broşürler verilebilir. Çünkü bağımlılıktan sonra tedavi çok zor. Bu işin ilaçla tedavisi yok.Tekrarlamam riski çok yüksek. Çocuk iyileşse bile aile denetimi bıraktığında çocuk tekrar başlayabiliyor.

En tehlikelisi çevrim içi oyunlar

Oyunla da oyunsuz da olmuyor? Ne yapacağız?

Bir kere çocuğun yaşına uygun oyun oynaması çok önemli. Online oyunlarda oyun bitince devam eden oyunlar var. Multiplayer dediğimiz bu çoklu oyunlar çevrim içi olduğu için çocuğun teknolojiden uzaklaşmasına izin vermiyor. Mesela strateji oyunu oynuyorsa "Benim ordumu yok edecekler, şehrimi yakıp yıkacaklar" diye korkuyor. Her fırsatta oyuna girmeye çalışıyor. Oyunlar çocuklara görev veriyor mu? Para yatırmanızı istiyor mu? Bu tür oyunlardan uzak tutun.

Oyunla literatüre girdi

Kaç türlü bağımlılık var. Mesela sosyal medya bağımlılığı, oyun bağımlılığından söz edebilir miyiz?

Ruh sağlığı hastalıklarını tanımlama kitabı var. DSM diye. 2013 yılından itibaren DSM- 5'e oyun bağımlılığı girdi. Bağımlılık genelde okul çağında başlıyor. Çocukların ilk bilgisayarla tanışmaları ortalama sekiz yaşında, internet ile tanışma yaşı ise dokuz.

Üç yaşına kadar ekran yüzü görmesin

Caner Mutlu diyor ki, eğer çocuğunuz;

- 0-3 yaş grubunda ise: Ekrandan tamamen uzak tutun. Buna televizyon ekranı da dahil. Ekranla hiçbir şekilde göz teması olmasın. Daha önce bu 0-2 yaştı. Son çalışmalarda 0-3 yaş olarak belirlendi. Bu yaşta ekran ile temas gelişimsel problemlere yol açıyor. Çocuk nesne ile ilişki kurduğu insanla nasıl ilişki kuracağını bilemiyor. Bunu otizmi tetikliyor. Ya da otizm belirtilerini taklit ediyor.

- 0-6 yaş grubunda ise: En fazla yarım saat kullandırın. Çünkü bu dönemler sosyal becerilerin geliştiği yıllar.

- 6-11 yaş grubunda ise: Günde en maksimum bir saat ile sınırlandırın.

- 11-18 yaş gurubunda ise Günde en fazla iki saat izin verin.

Kas iskelet yapıları bozuluyor

- Fazla kullanım ruhsal bozuklukların yanı sıra fiziksel bozukluklara da sebep oluyor. Fiziksel olarak çocukları nasıl etkileniyor?

Biz aynı zamanda fizyoterapistlerle birlikçe çalışıyoruz. Aşırı internet kullanan çocuklarda ciddi omurga problemleri yaşanıyor. Kas iskelet problemleri, kas güçsüzlükleri başlıyor. Kilo alıyorlar. Hareketsiz hayat obeziteyi tetikliyor. Bu tür çocuklarda göz bozukluklarına rastlıyoruz.

Ömer Temür/ TÜRKİYE


Emoji ile tepki ver!

Bu Haberi Paylaş :

Etiketler :

Benzer Haberler
    0 Yorum
  • Yorumu Gönder
  • Diğer Yorumlar (0)
hisse haberi ajans portal ruya haber gundem 724 haber acik haber ajansiniz haber akademisyen haber analist haber analizet haber ankarada haber arama haber aranir haber arastirmasi haber asia haber astro haber atomic haber bilgisi haber bilinci haber cesit haberci 360 haber cizgi haber cografyasi haber dalgasi haber daqiqa haber dedektifi haber denklemi haber detayi haber diken haber dream haber dun haber dunyadan haber etiketi haber etkinlik haber eylem haber f5 haber fan haber felsefesi haber fenomen haber firsati haber flux haber gazetede haber golgesi haber guncel gundem haber gundemin haber guzel haber heryerde haber heyecan haber iceride haber ihtimali haber ilan haber interaktif haber isleri haber istanbulu haber izci haber joy haber kapak haber kitapligi haber koleksiyon haber konferans haber kose haber koseniz haber kozmik haber kral haber kronik haber kutup haber labirenti haber lenin haberler 5 haber lokasyonu haber main haber meclis haber meclisi haber menajeri haber mevcut haber netim haber nevs haber okus haber okuyor haber onayi haber oom haber ormani haber panel haber paradoksu haber paraleli haber patikasi haber patron haber projeksiyonu haber reklam haber saatin haber selalesi haber seyyah haber sezgisi haber simge haber sistemin haber sohbet haber sondakikada haber sor haber strateji haber tarti haber ticaret haber ting haber tor haber turkiyeli haber turkiyem haber tutk haber ucgen haber ulkesel haber un haber verir haber verisi haber w haber way haber xpress haber yaklasim haber yansimasi haber yaziyoor girisimci kadinlar kinik haber ozgun sohbet soz web tr portali memur 7 haber lion haber alin haber mega haber kaynak haber deniz haber ilgi haber pan haber tescili haber cik haber kap haberim aktif haber zaman haber pus haber etik haber live 360 haber plus 360 haber dizini haber arti haber kalem haber sunum haber iletisim haber 360 derece haber ana haber anket haber hattin haber sevi haber kulis haber webi haber stari haber kule haber sans haber sepetin haber sonu haber yazin haber merkezin haber bil haber kural haber kimde haber izci kesit haber haber ince ruya haber haber ilce bir haberal haberini habercimiz haber notalari haber fark haber format yol haber yeni port haber haber hizli portal haber haber trendi haber kaynagin haber sondakikada haber gunceli haber aktueli haber vagon haber beyaz haber siyah haber ac haber yer haber yerin haber ulu haber cani haber av haber hizir haber azeri haber resmi haber saglikli haber ankarada haber sistem haber moda haber istanbulu haber ad haber ilk haber kurul haber seyir haber sefir haber er haber pek haber medyada haberimizi haber elli haber ganyan haber yolcu haber evin haber eski haber eksi haber tez haber sakaryada haber gizem haber tarifi haberileri haber saatin haber halki haber sosyalik haber webci haber merkezi 724 haber anadoluda haber globalde haber gozde haber populer haber istihbar haber basinda haber fikri haber ticari haber bugunun haber kanalimiz haber ozeli haber vizyonun haber mansetin haber gundemin haber dunyada haber gunu haber servis haber hedef haber sondakikatr haber tr portali haber medyaci haber sayfa haber futbolu haber yerim haber sevdiklerim haber dijitalde haber fikrim haber ozetin haber gurme haber toptan haber lig haber siyasi haber siyaset haber meclisi haber mecliste haber sayaci haber vari haber sokagi haber kapsamı haber hayal haber ucurum haber kurulu haber orda haber dogal haber doga haber dag haber ortak haber 101 haber asil haber devam haber ortam haber disk haber yapin haber evim haber yazili haber radyom haber tarti haber sistemin haber simge haber imge haber sezgisi haber bilinci haber fenomeni haber sevgisi haber f16 haber savunma haber eri haber denk haber panelde haber strateji felsefi haber haber sa haber hafta haber parsi haber verisi haber ismi haber osmanli haber neti haber koleksiyon haber sehri haber icra haber magazini haber odada haber yeni ay haber yenilik haber dibi haber kara haber ala haber rapor haber fayda haber kac haber eylem haber dunyan haber tahmin haber gelecek haber karar haber kurulum haber adresim haber cevre haber ulasimin haber plan haber kutlu haber sporda haber gurmesi haber kulturu haber arama haber umut haber ufkum haber konuk haber tarih haber cografi haber saglam haber kozmik haber gezin haber kitapi haber galeri haber sinemam haber topluluk haber ekonomim haber fokusu haber birlik haber kapsamda haber bilim haber festival haber soylesi haber aciklama haber tartisma haber tespit haber medyam haber insani haber gece haber baski haber program haber ilizyon haber say haber sanati haber dakikada haber seti haber patron haber fan haber eksik haber elim haber okul haber cozum haber egitim haber mevcut haber dilek haber yazi haber ani haber mesaj haber onay haber etki haber patikasi gunduz haberi haber hizmeti yerel haberin sabah haberi bolgesel haberler anadolu haberi haber okulu dijital haberim haber hattim basin haberi haber linkin gundem tr sehir haberi haber parki takvim haber olay haberi bolgeden haber son dakika da haber ham haber has haber vatandan haber kulisden haber köse haber hersey haberde haber bizim haber buradan tr habercin haber kuliste kural haber haber koru oglen haber haber sonda ucurum haber halk haberi haber yuzyil haber hbr haber sektor haber kur lider haberci bu haberci tuy haber haber gunun araba gunlukleri araba teknolojisi araba tutkusu blog araba yolculuklari oto blogcu oto blog diyari oto blogum oto ekspertiz online oto inceleme blog otomotiv blogu ekonomi blogu ekonomi dun ekonomi formu ekonomi h ekonomi haberci ekonomi haberler ekonomik site ekonomiler eko haberleri ekonomi turkiyede magazin haberler magazin hatti magazin hayat magazin iceride magazin m magazin postasi magazin show magazin turkiyede magazin tutkusu magazin vizyon moda analiz moda haberin moda izi moda kral moda saatin moda stili moda trendin moda tutkun moda yaz moda yolun saglik analiz saglik h saglik haberi saglik kilo saglikli yiyecek saglik site saglik tedavim saglik trendleri saglik ve form saglik vitamin teknoloji p teknoloji cember teknoloji dijital teknoloji h teknoloji star teknolojik ajan teknoloji turkiyem teknoloji tutkusu teknoloji yazarim teknoloji yurdum spor haberde spor hb spor blogum spor cini spor cun spor dun spor formu spor icerde spor trendleri spor turkiyem yasam blogcu yasam formu yasam h yasam haberci yasam haberi yasam hocan yasam kocunuz yasam rehberin yasam sitem yasam trendi yemek chef yemek gurme yemek hizli yemek katalogu yemek lezzet yemek menu rehberi yemek tarif al yemek tarifimiz yemek u yemek ustasi emlak ajan emlak analizim emlak blogcu emlak firsatin emlak h emlak haberde emlak konut isyeri emlak konutun emlak turkiyem emlak uzmanin narkos etkisi yildizlar ne diyor blog haberleri bitcoin fiyatlari ahsap urunlerim aklinizda ne varsa apple urunler ayakkabi urun bahce urunlerim balikcilik market banyo urunleri telefon aksesuarlarin cam urunler cocuk oyuncaklarim deri ceket al elektrik alisveris en ucuz online ev mobilya urun ev urunleri fiyat kasasi fiyat radari foto urunleri gece urunleri gida alisverisi her sey cok uygun hobiler dukkani jet firsatlar kahve satisi yuzuk cesitleri kampanyali urun kirtasiye urun kitap alisverisi kolay fiyat sepeti kolye cesitleri kombi fiyat kozmetik yolu kupe cesitleri oyuncak salonu parca spot parkside postal pc parcalari pratik firsatlar prefabrik fiyati araba yedekleri sahte kamera taki pazarim tatil ajans telefon aksesuarim kamila style sinemada ne var film dizi izliyor film dizi sitesi cleveland 2009 2 milyon istanbullu oss servisi akademedia tarihi forma gateway cafe and catering cv travel cross wording baby toto may dien mendocino mortgage home grown books the mind berg motopot tekno herif dogal turizm edep haber hedef kalite universite kariyer kornet oyun garanti kelam haber akrostis siirler magazin elmasi arab stor asa leb pivotte studio web sitesi tasarımı mobilya Kadıköy kumpir Pendik Ciğer pendik düğün salonu bahis siteleri bahis siteleri bahis siteleri