'Hak Sahibi Olan Öğretmenlere Öğrenim Özrü Tanınmalı'

Bilindiği üzere  03.08.2013 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmeliğe göre Milli Eğitim Bakanlığı öğrenim özrünü yürürlükten kaldırmıştır. Varlık nedeni eğitim olan bir kurumumuzun almış olduğu bu karar eğitim hayatlarını devam ettirmek isteyen, kendilerini akademik alanda daha da geliştirmek ve bu sayede ülkelerine daha iyi hizmet verebilmek gayesinde olan öğretmenleri son derece üzmüştür. Bununla birlikte söz konusu yönetmeliğin tüm öğretmenleri bağlayıcı hükümleri dolayısıyla 03.08.2014 tarihinden sonrası için öğrenim özrünün bir hak olmaktan çıktığı anlaşılmıştır. Öte taraftan yönetmelik hükümlerinin uygulanmasında çeşitli sıkıntılar yaşanmış ve hala da yaşanmaktadır.

Anayasanın “Cumhuriyet’in Nitelikleri” başlıklı 2. Maddesinde yazılı olduğu üzere Türkiye Cumhuriyeti bir hukuk devletidir. Hukuk devleti, faaliyetlerinde hukuk kurallarına bağlı olan, vatandaşlarına hukuki güvenlik sağlayan devlet demektir. Vatandaşlarına hukuki güvenlik sağlaması gereken hukuk devleti ilkesinin gereklerinden birisi devlet faaliyetlerinin belirli olmasıdır. Yani, devlet faaliyetlerinin idare edilenlerce önceden belli ölçüde görülebilir olması gerekmektedir. Devlet faaliyetlerinin belirli olmasının yasama organını bağlayan yönleri ise; “kanunların geriye yürümezliği”, “kazanılmış haklara saygı” ve “suç ve cezaların kanuniliği” ilkesidir.

“Kanunların geriye yürümezliği” (makable şamil olmaması) ve “kazanılmış haklara saygı” hukukun en temel ilkelerindendir. Hukukta kanunların uygulanması yürürlüğe girdikten sonraki dönemi kapsar. Hukukun bu temel ilkesinin amacı adalete olan güveni sarsmamak ve herkesi bir eylemi gerçekleştirdiği sıradaki kurallarla sorumlu tutmaktır. Aynı zamanda bu ilke, vatandaşların kazanılmış haklarının korunması için kabul edilmiştir.

Ülkemizde kanunların yürürlük tarihi genel olarak ilgili kanun metninin sonunda belirtilir. Eğer bir kanunun yürürlük tarihi belirtilmemişse bu takdirde 1322 sayılı Kanunların ve Nizamnamelerin Sureti Neşir ve İlanı ve Mer’iyet Tarihi Hakkında Kanun’a göre, Resmi Gazete ile yayımı takip eden günden 45 gün sonra yürürlüğe girer. Kural olarak bir yasanın uygulanması ancak yürürlüğe girdikten sonraki olay ve ilişkileri kapsar. Bu hem özel hukuk hem de kamu hukuku alanındaki yasalar için geçerli olan bir ana kuraldır.

Tüm bu hukuki bilgilerin bize gösterdiği şudur ki 03.08.2014 tarihli yönetmelik hükümlerinin geçmişe yönelik uygulanması hukuka aykırıdır. Söz konusu yönetmelik hükümleri bu tarihten önce kazanılmış olan hakları geçersiz kılamaz. Bu nedenle 03.08.2013 tarihinden önce yüksek lisans veya doktora kaydı olan öğretmenlerin yer değiştirme talebinde bulunma hakları vardır. Bu hakkın görmezden gelinmesi veya yok sayılması “kanunların geriye yürümezliği” ve “kazanılmış haklara saygı” ilkeleri ile çelişeceğinden hukuksuz bir uygulama olacaktır.  Böylesi bir hukuksuzluğun gerçekleşmesi halinde, bundan etkilenecek vatandaşlar için yetkili mahkemelere başvurma yolu açılmış olur. Nitekim Milli Eğitim Bakanlığı, yaşanan bu hukuksuzluk nedeniyle bir öğretmenin Aksaray İdare Mahkemesi’ne açmış olduğu davayı, mahkemenin 11.02.2014 tarihinde oybirliği ile verdiği kararla kaybetmiştir.  Söz konusu dava aynı durumda bulunan tüm öğretmenler için emsal teşkil edeceğinden bundan sonra açılacak davaların da aynı şekilde sonuçlanacağı ortadadır.

Bu bilgilerin ışığında 03.08.2014 tarihinden önce yüksek lisans veya doktora kaydı olan öğretmenlerin öğrenim özrüne başvurma haklarının olduğu ortadadır. Bu hakkın gerek hukukun “kanunların geriye yürümezliği” ve “kazanılmış haklara saygı” ilkeleri ve gerekse açılmış olan davanın emsal kararı doğrultusunda hak sahibi olan öğretmenlere iade edilmesi gerektiği açıktır. “Geciken adalet, adalet değildir.” düsturunca Milli Eğitim Bakanlığı’nın bu hukuk dışı uygulamadan bir an önce vazgeçeceğini ve hak sahibi öğretmenlere öğrenim özrü hakkı tanıyacağını temenni ediyoruz.

Öğrenim Özrü Mağduru Öğretmenler Platformu