Teknoloji yeteneği yurt dışına göçüyor

Endeavor Türkiye ile girişimci şirketler için insan ve kültür konularında danışmanlık hizmetleri veren Melon’ın ortak yürüttüğü Girişimci Şirketlere Özel Ücret ve Yan Haklar Raporu, dördüncü defa yayınlandı. Araştırma için Türkiye’nin hızlı büyüyen 70 teknoloji şirketinden veri alındı.
Rapora göre katılımcıların tamamı 2022 yılında ek zamlar uygularken, daha önce yılda bir kez maaşlarını gözden geçiren şirketler, artık yılda en az iki gözden geçiriyorlar. Bir önceki yıl araştırmasında şirketlerin yaklaşık yarısı maaş zamlarını yılda bir kez değerlendirdiğini belirtirken, mevcut durumda, şirketlerin %76'sı yılda iki veya daha fazla kez maaş artışlarını gözden geçiriyorlar.
Her dört şirketten biri tamamen uzaktan çalışıyor
Rapora göre katılan şirketlerin %70’i 2023 yılında hibrit çalışmayı planlarken, bir önceki yıl araştırmasına göre tamamen uzaktan çalışmayı planlayan şirketlerin sayısında büyük bir artış var. Geçtiğimiz yıl tamamen uzaktan çalışacağını belirten şirket oranı %6 iken bu sene bu oran %24 çıktı.
Hangi gün ofise gelineceği kararı konusunda çalışanlara tanınan esneklik artıyor.
Hibrit çalışan şirketler arasında ofisten çalışılacak günlere karar verme konusunda şirketler çalışanlarına esneklik sağlıyor. Katılımcı şirketlerin %50’si bu kararı çalışanlarına bırakıyor. Geçtiğimiz yıl bu oran %37 iken, bu yıl %50'ye yükseldi.
Hibrit çalışma çalışan bağlılığını düşürüyor
Şirketlerin %92’si üretkenliğin ofisten çalışmaya kıyasla aynı veya daha yüksek olduğunu söylerken, %65’i uzaktan çalışma ortamında etkin iletişimi sürdürme ve %48’i de çalışan bağlılığını koruyabilme konusunda endişeli.
2022 Ek zamlar yılı oldu
2022 sene başı maaş zammı hariç, şirketler medyanda ortalama %42, üst çeyrekte ortalama %60 ek zam uyguladılar. 2022’de ek zam uygulayan her 10 şirketten 8'i şirketler bu zamları bütçelenmemiş zamlar olarak uyguladı.
Maaş zamları toplamı yıllık enflasyon oranının üzerinde
2022 yıl sonu zammı ile birlikte, 2022’de yapılan zamlar toplamı (2021 yıl sonu zam hariç) medyanda %96, üst çeyrekte ise %156 seviyelerinde. 2023'te, yıl başı itibariyle uygulanacak tahmini maaş artışı ortalaması, medyanda %40, üst çeyrekte ise ortalama %60’tır. 2022 Ek zamlarla birlikte değerlendirildiğinde, teknoloji sektörü maaşlarındaki toplam zam üst çeyrekte %156 seviyelerine ulaşmıştır.
Şirketlerin %60’ı yetenek kaybındaki ana nedenin, yurt dışı pazarlardan gelen iş teklifleri olduğunu belirtti.
Şirketler, geçen sene işten ayrılan her iki yazılım geliştiriciden biri yurt dışında bir şirkete geçtiğini belirtti.
Sağlık konusu her zamankinden fazla önemli
Neredeyse bütün şirketler, çalışanlarına özel sağlık sigortası ya da tamamlayıcı sağlık sigortası sağlıyor.
Şirketlerin %90'ı çalışanlarına tamamlayıcı ya da özel sağlık sigortası sunuyor. Özel sağlık sigortası sağlayan şirket oranı ise %57. Bu oran geçtiğimiz yıla göre %7'lik bir artış göstermiştir. Özel sağlık sigortası sağlayan şirket oranında son iki senede belirgin bir artış gözlemlenmiştir.
Vergiden muaf tutar üzerinde yemek ödemesi
Şirketlerin neredeyse tamamı çalışma modelinden bağımsız olarak çalışanlarına yemek ücretini yan hak olarak sağlamaya devam ediyor.
2022 senesi vergiden muaf belirlenen tutar olan 51 TL'nin üzerinde yemek desteği sağlayan şirketler katılımcıların %88'ini oluşturuyor. Katılımcı şirketlerin yemek ücreti desteği medyanı ise günlük 65TL.
Yasal sınırın üzerinde izin günü
İşverenler çalışanlarına izin hakkı sağlama konusunda esneklik sağlıyor, yasal hakkın üzerinde uygulamalar yapıyor.
Şirketlerin yarısı çalışanlarına 14 gün olan yasal sürenin üzerinde izin hakkı sağlıyor. Ayrıca her iki şirketten biri doğum gününde izin veriyor.
Uzun vadeli başarı paylaşımı modeli çalışanları çekmek ve elde tutmak için önemli bir araç görülüyor
Şirketlerin yarısı ise çalışanlarına pay opsiyon (hisse senedi) sunuyor.
Her iki şirketten biri (34/70) çalışanlarına pay (hisse) opsiyonu sunuyor. Bu şirketlerin çoğu kritik rollere ya da yönetici rollerine bu planı sunarken, tüm çalışanlara bu planı sunan şirket oranı %64 (22/34). Pay opsiyonu sağlayan şirketlerin %70'i ise performansı pay opsiyonu tanımak için bir kriter olarak görüyor.
Şirketlerin %20'si çalışanlarına kar paylaşımı sunuyor.
Bu oran geçtiğimiz yıla göre iki kart artış gösterdi. Çalışanları enflasyonist ortamda elde tutma aracı olarak, bu tür primlerin daha sık kullanılmaya başlandı.
En yüksek maaşlar da en hızlı devir oranı da yazılım geliştirme rollerinde
Uzaktan çalışmanın yeni normal kabul edildiği ortamda, yurt dışındaki şirketler bu durumu kendileri için fırsat görerek gözlerini Türkiye'deki teknoloji yeteneklerine çevirdiler. Bu şirketler, kendi ülkelerine göre düşük ama Türkiye'de bir şirketin teklif edebileceğinden çok daha yüksek maaşlarla iş teklif ediyorlar.
Çalışanların performansını prim ödemesi ile ödüllendiren şirketler çoğunlukta
Şirketlerin %65'i çalışanlarına performans primi verirken, şirketlerin %80'i satış rollerine satış primi sağlıyor. Performansa prim veren her üç şirketten biri yalnızca belirli rol veya seviyelere prim veriyor.
Başlangıç seviye rollerdeki kadın çalışan oranları, C seviyeye doğru ilerledikçe ciddi düşüşe uğruyor
Başlangıç seviyeden C seviyeye giderken, ortalama kadın çalışan oranı %40'lardan %25 seviyesine düşüyor.
Yazılım rollerindeki kadın istihdamı yalnızca %16
55 şirketten alınan maaş verileri baz alındığında yazılım rollerinin yalnızca %16'sını kadınlar oluşturuyor. Giriş seviyesinde %20'lerde başlayan bu oran, üst seviyelere doğru azalarak, C seviyede sıfırlanıyor.
Yazılım rollerinde, yalnızca son 6 ayda %50'nin üzerinde maaş artışı gerçekleşti. Geçen senenin aynı dönemine kıyasla giriş seviye bir yazılımcının maaşı ortalama %150 arttı.
Mayıs 2022'den bu yana son 6 ayda bu rollerde ortalama %50 civarında maaş artışı gerçekleşmiştir. Bu rollerin maaşları geçtiğimiz yılın aynı dönemine kıyasla ortalama üç kat artış göstermiştir.
Çalışanların bütünsel esenliği şirketlerin ajandasında yer tutmaya devam ediyor
Şirketler çalışanlarının ruhsal sağlığını desteklemek için çeşitli yan haklar sağlamaya devam ederken, çalışanların finansal esenliği konusu da şirketlerin ajandasında yer almaya başladı.
Araştırmayı değerlendiren Endeavor Türkiye Genel Sekreteri Aslı Kurul Türkmen, “Bu yıl da önceki yıl olduğu gibi insan kaynakları girişimcilerin ana gündem konuları arasındaydı. Beyin göçü ve enflasyon ortamı, girişimcilerin yetenek politikalarını defalarca gözden geçirmelerini gerektirdi. Çalışma düzeninde köklü değişiklikler yapan, ofise dönen, uzaktan çalışan ya da hibrit çalışmayı deneyen girişimler oldu. Biz bu araştırmayla biraz da olsa onlara bu konularda destek olmayı hedefledik. Girişimcilere insan kaynakları politikalarını oluştururken yol gösterici olacağımızı umuyorum. Başta partnerimiz Melon olmak üzere, katılan ve verilerini paylaşan tüm girişimlere teşekkür ediyoruz. Bu raporun bütün kuruculara ve Türkiye’deki Startup ekosistemine yararlı olmasını diliyoruz” dedi.
Melon Kurucusu Sure Köse Ulutaş da şunları söyledi: "Melon ekibi olarak ölçeklenmekte olan şirketlerin başarısı ve büyümesi için en kritik konunun yeteneği çekmek ve elde tutmak olduğunu görüyoruz.  Bu sene, bilhassa teknoloji sektörünün kanayan yarası olan 'yurtdışına yetenek kaybı' konusu ile ilgili bir analiz eklerken, hibrit çalışmanın herkesçe benimsendiği yeni düzende, şirketlerin öğrenimlerine ve bu konudaki en iyi uygulamalara detaylı şekilde yer verdik. Araştırmamızın, Türkiye şirketlere, yetenek stratejilerini oluşturma ve geliştirme yolunda önemli katkılar sağlayacağına inanıyoruz. "