İzmir'in Kurtuluşu, Kurtuluş Savaşı'nın sonlarında Türk ordusunun, Yunan işgali altındaki İzmir'e girmesini belirten tarih terimidir.

Türk ordusu tarafından 26 Ağustos 1922'de başlatılan Büyük Taarruz sonucunda Yunan ordusu dağıtıldı ve 2 Eylül'de Uşak'a girildi. Dumlupınar Meydan Muharebesi'nde kendisinin de haberdar olmadan Yunanistan Küçük Asya Ordusu'nun başkomutanlığına getirilmiş General Nikolaos Trikupis tutsak edildi.

Türk birlikleri, İzmir'e doğru hızla ilerledi. Yunan birlikleri ve Rum siviller Anadolu'dan çekildiler. 9 Eylül 1922 sabahı Ahmet Zeki Bey komutasındaki 2. Süvari Fırkası, ardından Mürsel Paşa komutasındaki 1. Süvari Fırkası birlikleri İzmir şehrine girdi. Ardından 5. Süvari Kolordusu Komutanı Mirliva Fahrettin Paşa, komutasındaki birliklerle saat 10.00'da İzmir'e girdi. Türk bayrağı Hükûmet Konağı ve Kadifekale'ye çekildi. Fransız deniz kuvvetleri bakanlığının aldığı haberlere göre, İzmir'e giren Türk birliklerinin düzgün davranış sergiledikleri belirtildi.[1]

Sonradan 9 Eylül günü, "İzmir'in Kurtuluş Bayramı" ilan edildi.
 

9 Eylül 1922 İzmir’in Kurtuluşu - 9 Eylül 1922’de Ne Oldu

İzmir’i 15 Mayıs 1919’dan itibaren, üç yıldan biraz fazla elinde tutan Yunanlılar, İzmir’deki Rum nüfusunu fazlalaştırmak için, Yunanistan’dan birçok Yunanlıyı getirip İzmir’e yerleştirdiler. Ancak, sabırla kurtuluşu bekleyen, mücadelelerini sürdüren Türk insanını silemediler, yok edemediler. İzmir’e yerleştirdiler. İzmir, bir gün gelip de kurtulacağını biliyordu, sabretti, karşı koydu, umutla bekledi. 26 Ağustos 1922’de başlayan Büyük Taarruz, İzmir’e doğru yönlendirildiğinde, Mustafa Kemal tarihi emrini verdi: “Ordular, ilk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!” (31 Ağustos 1922)

Türk orduları, akın akın İzmir’e doğru koşarken, Yunan askerinde ve Rumlarda korkunç bir panik başladı. Körfezde bekleyen İngiliz ve Fransız gemilerine binebilmek için kavga eden, dövüşen, yaralanan binlerce insan, kaçıyorlardı. Üç yıl önce başlayan, megalo idealar, Bizans’ın mirasçıları iddiaları, Büyük Yunanistan hayalleri, bu kaçış, panik ve korkudan sadece yaldızlı laflar olarak geriye kaldı.

8 Eylül sabahı, Türk ordusunun ilk birlikleri İzmir’e girdiler. Yüzbaşı Şerafettin Bey, halkın sevinç gösterileri arasında, Konak meydanındaki Hükümet Konağı’na geldi. Konağın balkonundaki direğe Türk bayrağı asıldı. Türk birlikleri öğle vaktine kadar, İzmir’e tamamen hakim oldular. Bütün önemli noktalar ele geçirildi.

İzmir’deki gelişmeleri, İzmir Körfezi’nde bakan Belkahve’den takip eden Mustafa Kemal, 10 Eylül 1922’de İzmir’e geldi. İzmir, Rum ve Ermenilerin şehri terk ederken çıkardığı yangınlarla bir harabeye dönmüştü. Yangınlar, şehrin alınmasından sonra da devam etti. Cumhuriyetin ilanını izleyen ilk yıllarda İzmir’in yaraları sarıldı. Şehir hak ettiği onarımlarla, eski güzelliğine tekrar kavuşturulurken, ülkenin önemli bir şehri olması için birçok girişimde bulunuldu. İzmir, bugün için Batı Anadolu bölgesinin en büyük şehri; ülkemizin de, üçüncü büyük ili durumundadır.


9 Eylül'de yaşanan diğer olaylar

    MÖ 479 - Platea Muharebesi gerçekleşti.
    1543 - Mary Stuart, daha 9 yaşındayken taç giyerek İskoçya Kraliçesi oldu.
    1570 - Lefkoşa Türkler tarafından fethedildi.
    1850 - Kaliforniya, 31. eyalet olarak ABD'ye kabul edildi.
    1886 - Bern Uluslararası Telif Hakları Konvansiyonu toplandı.
    1892 - Jüpiter'in beşinci uydusu olan Amalthea (uydu) bulundu.
    1921 - Sakarya Savaşı'nda Mustafa Kemal Paşa, bazı komutanlarla Yunan birliklerinin mukavemetinin kırıldığı Polatlı'nın kuzeyindeki Zafertepe'ye gelerek, Yunan Ordusunun durumunu inceledi.
    1922 - İzmir'in Kurtuluşu: Dumlupınar Meydan Muharebesi'nin kazanılmasının ardından Yunan Ordusu'nu önüne katan Türk Ordusu işgal altında bulunan İzmir'e girdi.
    1923 - Cumhuriyet Halk Partisi, Mustafa Kemal Atatürk tarafından kuruldu.
    1933 - İzmir Enternasyonal Fuarı'nın çekirdeğini oluşturan "9 Eylül Panayırı" ilk defa, Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak tarafından açıldı.
    1940 - Macar ordusu 87 Romeni ve de 6 Yahudiyi Treznea Katliamı'nda öldürdü.
    1945 - Çin-Japon Savaşı (1937-1945) sona erdi.
    1948 - Kim İl-sung, Kuzey Kore'nin kuruluşunu ilan etti.
    1955 - Türk Hükümeti, 6-7 Eylül Olaylarında zarar gören kişi ve kuruluşlara yardım kararı aldı.
    1971 - Boğaziçi Üniversitesi'nin kurulmasına ilişkin kanun kabul edildi.
    1974 - 11. Antalya Film Şenliği'nde, Altın Portakal Ödülü'nü Ömer Lütfi Akad'ın Düğün filmi aldı.
    1974 - Keban Barajı ve Hidroelektrik Santrali açıldı.
    1982 - Türkiye'nin Burgaz Konsolosluğu İdari Ataşesi Bora Süelkan, Ermeni kişilerce öldürüldü.
    1991 - Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) yeniden faaliyete geçti.
    1992 - İspanya, Katalonya bölgesinin özerkliğini tanıdı.
    1993 - İsrail ve Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) birbirlerini tanımayı kabul etti.
    1993 - Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) kuruldu.
    1993 - atv yayına başladı.
    1995 - Türkiye Güzeli Yeşim Palandüz, Dünya Güzeli seçildi.
    2001 - 12 Dev Adam, Türkiye'de düzenlenen Avrupa Şampiyonasında ikinci oldu.
    2004 - Cakarta'da bulunan Avustralya Büyük Elçiliği'nin dışında bomba patladı, olayda 10 kişi hayatını kaybetti.
    2009 - İstanbul'da son 80 yılın en yüksek yağışı yaşandı. Su taşkınları nedeniyle çok sayıda insan yaşamını yitirdi, büyük çapta maddi hasar oluştu.
    2010 San Bruno, California, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki bir doğal gaz hattı 300 metre yüksekliğinde bir ateş duvarı oluşturarak patladı.
    2011 - Dünya'nın en büyük mozaik müzesi olan Gaziantep'teki Zeugma Mozaik Müzesi ziyarete açıldı.

Doğumlar

    214 - Aurelian, Roma İmparatoru (ö. 275)
    384 - Honorius, önce Roma imparatoru, sonra Batı Roma imparatoru (ö. 423)
    1583 - Girolamo Frescobaldi, İtalyan besteci (ö. 1643)
    1737 - Luigi Galvani, İtalyan fizikçi (ö. 1798)
    1778 - Clemens Brentano, Alman yazar (ö. 1842)
    1828 - Lev Tolstoy, Rus yazar (ö. 1910)
    1869 - Abdullah Cevdet, Osmanlı siyaset adamı ve düşünür
    1908 - Cesare Pavese, İtalyan ozan ve romancı (ö. 1950)
    1909 - Arthur Jonath, Alman atlet (ö. 1963)
    1928 - Sol LeWitt, ABD'li heykeltraş ve ressam (ö. 2007)
    1932 - Müşfik Kenter, Türk tiyatro ve sinema sanatçısı (ö. 2012)
    1935 - Demir Özlü, Türk yazar
    1965 - Cihat Levent, eski Türk milli basketbolcu
    1966 - Adam Sandler, ABD'li aktör
    1967 - Anna Malle, ABD'li porno yıldızı.(ö. 2006)
    1970 - Tülay Günal, Türk oyuncu
    1972 - George Perez, ABD'li aktör
    1977 - Fatih Tekke, Türk futbolcu
    1978 - Arzu Şahin, Türk halk müziği sanatcısı
    1980 - Michelle Williams, ABD'li oyuncu
    1982 - Welissa De Souza Gonzaga, Brezilyalı voleybolcu
    1986 - İbrahim Kendirci, Türk oyuncu
    1987 - Alexandre Song, Kamerunlu futbolcu
    1987 - Clayton Snyder, ABD'li oyuncu
    1987 - Gökhan Keser, Türk şarkıcı

Ölümler

    276 - Florianus, Roma İmparatoru
    1000 - I. Olaf, Norveç kralı (d. 960)
    1087 - I. William, İngiltere kralı (d. 1028)
    1487 - Çengua, Çin imparatoru (d. 1447)
    1513 - IV. James, İskoç kralı (d. 1473)
    1569 - Pieter Brueghel, Hollandalı ressam (d. 1525)
    1891 - Jules Grévy, Fransız devlet adamı (d. 1813)
    1898 - Stéphane Mallarmé, Fransız şair (d. 1842)
    1901 - Henri de Toulouse-Lautrec, Fransız ressam (d. 1864)
    1941 - Hans Spemann, Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi Alman embriyolog (d. 1869)
    1942 - Tuğbay Şevki Savaşcı (d. 1878, Trabzon) İstiklal Savaşı gazisi
    1976 - Mao Zedong, Çin Komunist Partisi kurucusu (d. 1893)
    1981 - Jacques Lacan, Fransız psikiyatrist (d. 1901)
    1984 - Yılmaz Güney, yönetmen ve sinema oyuncusu (d. 1937)
    1985 - Erkan Yücel, tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu (d. 1944)
    1986 - Sırrı Atalay, Türk Siyasetçi, hukukçu (d. 1919)
    1995 - Erik Nilsson, İsveç futbolcu (d. 1916)
    1997 - Burgess Meredith, ABD'li aktör (d. 1907)
    2001 - Ahmet Şah Mesut, Afgan askeri lider (d. 1953)
    2006 - Mehmet Emin Aga, İskeçe seçilmiş müftüsü (Batı Trakya-Yunanistan) (d. 1931)