Adaylar, http://tr.urapcenter.org/alan_siralamasi/index.html adresinden etkileşimli rapora ve http://tr.urapcenter.org/2013/ adresinden URAP’ın diğer raporlarına ulaşabilir.
Üniversite Sıralamalarının Etkisi
Ülke içi ve dünya üniversite sıralamalarının iki temel yararı vardır. Ülke içi sıralamalar genellikle, yurt içindeki üniversite adaylarının kendilerine en uygun üniversite ve bölümü tercih etmesi için yol gösterir. Ülke içi sıralamaların ikinci yararı ise her üniversitenin kendi akademik performansını, diğerleriyle karşılaştırabilmesine olanak sağlamasıdır. Bu sıralamalar sayesinde üniversiteler, akademik performansı yüksek olan üniversitelerin durumunu inceleyerek hangi alanlarda kendilerini geliştirmeleri gerektiğini görebilmektedir. Dünya üniversite sıralamaları ise lisans, yüksek lisans veya doktora öğrenimini yurt dışında yapmak isteyen öğrencilerin en uygun üniversiteyi tercih etmesine yardımcı olmaktadır. Dünya sıralamalarının diğer yararı da gelişmekte olan ülkelerdeki üniversitelere, dünyanın en iyi üniversitelerinin performanslarını inceleme olanağı vermesidir. Böylece gelişmekte olan ülkelerin üniversiteleri, eksikliklerini görüp, kendilerini geliştirmek için neler yapmaları gerektiğini belirleyebilir.
İlk Üniversite Sıralamaları
İlk üniversite sıralama denemeleri İngiltere’de başladı. İngiltere’deki üniversiteler, 1900’de başarılı mezunlarının sayısına göre sıralandı. Başka bir İngiliz sıralamasında ise üniversiteler, dahi düzeyindeki mezunlarının sayısına göre sıralandı. Bu sıralamalar her yıl yapılmadığı için etkili olamadı. Amerika’da 1906’da, ABD’nin en başarılı akademisyenlerinin listesi yapıldı ve üniversiteler bu öğretim üyelerinin sayısına göre sıralandı. ABD’de yapılan bu sıralamalar da her yıl tekrarlanamadığı için ilgi çekmedi. İlk kurumsallaşmış üniversite sıralamasını, 1983’te “America’s Best Colleges” adı altında ABD üniversitelerini sıralayan US News and World Report adlı dergi yaptı. Dergi her yıl üniversitelere anket yollayarak gerekli bilgileri toplayıp sıralama yapıyor ve üniversite adaylarına tercih aşamasında yardımcı oluyor. Bu sıralama zamanla diğer ülkelere örnek oluşturdu.
Dünya Sıralaması Yapan Kurumlar
Ülke içi üniversite sıralamaları başladıktan uzun süre sonra ilk kez 2003’te başlayan dünya üniversite sıralamalarının sayısı zamanla sekize ulaştı. Bu sıralamalar:
- ARWU: İlk dünya üniversite sıralaması 2003’te Çin’de Jiao Tong Üniversitesi’nde yapıldı ve daha sonra ARWU adını aldı. Her yıl dünyanın ilk 500 üniversitesi; Field Madalyası veya Nobel Ödülü alan mezun ve mensup sayısı, en fazla atıf alanlar listesine giren akademisyen sayısı, Nature veya Science dergilerinde çıkan makale sayısı, SCI ve SSCI endekslerince taranan makale sayısı ve kişi başına düşen makale sayısı
- QS: QS firması ve Times (THE) 2004-2009 yılları arasında dünya sıralamasını birlikte yaptı. QS, 2010’dan itibaren Scopus’un veri desteği ve anket sonuçlarına dayalı kendi sıralama yapmaya başladı. Sıralama kriterleri; çeşitli üniversitelere mensup akademisyenlerin görüşleri, işveren görüşleri, kişi başına düşen atıf sayısı, öğretim üyesi başına düşen öğrenci sayısı, yabancı öğretim üyesi oranı ve yabancı öğrenci oranıdır. Her yıl 800 üniversite sıralanmaktadır.
- Times (THE): Times Dergisi, QS firması ile birlikte 2004-2009 yılları arasında birlikte sıralama yaptı. İki kurum ayrıdıktan sonra THE 2010’dan itibaren anket sonuçları ve Thomson Reuters’in veri desteği ile dünya sıralamasını tek başına sürdürdü. THE (Times Higher Education) halen Times dergisinden ayrı bağımsız bir firmadır. Kriterleri; yabancı öğretim üyesi oranı, yabancı öğrenci oranı, çeşitli üniversitelere mensup akademisyenlerin görüşleri, araştırma bütçesi, kişi başına düşen makale sayısı, yayın başına düşen atıf sayısı, endüstriden gelen araştırma bütçesi, öğretim üyesi başına düşen öğrenci sayısı ve doktora öğrencisi oranıdır.
- Webometrics: İspanyol Ulusal Araştırma Kurumu’nda bir grup, 2004’te dünya üniversitelerini, üniversitelerin internet sayfasına göre sıralamaya başladı. Sıralama kriterleri; internet sitesine başka kurumların verdiği link sayısı, internet sitesinin zenginliği (sayfa sayısı), internet sitesindeki bilimsel doküman sayısı ve en fazla atıf alan makalelerin %10’luk dilimine giren makalelerin oranıdır. Webometrics, 2014’te 22 bin yükseköğretim kurumunu sıraladı.
- HEEACT (NTU): Tayvan’da 2007 yılında HEEACT, dünyanın ilk 500 üniversitesini sıralamaya başadı. Kriterler; 11 yıllık ve son yıla ait makale sayıları, 11 yıllık ve son iki yıllık atıf sayıları, yayın başına düşen atıf sayısı, h-indeks, en fazla atıf alan makaleler listesindeki makale sayısı ve etki değeri yüksek dergilerdeki makale sayısıdır. HEEACT sıralamasının adı 2012 yılından itibaren NTU (National Taiwan University Ranking) olarak değiştirildi.
- Leiden: Hollanda’da Leiden üniversitesinde Bilim ve Teknoloji
- Scimago: İspanya’da Scimago, 2009’da dünya sıralaması yapmaya başladı ve 2013’te 2700 üniversite ve araştırma kurumunu sıraladı. Kullanılan kriterler; toplam doküman sayısı, yabancı ülke üniversiteleriyle yapılan ortak yayınların oranı, etki değeri yüksek dergilerde çıkan makalelerin oranı, normalize edilmiş yayın başına atıf sayısının dünya
- URAP: ODTÜ Enformatik Enstitüsü bünyesinde kurulan URAP, 2009’da Türkiye’deki üniversiteleri ve 2010’da dünyanın ilk 2000 üniversitesini sıralamaya başladı. URAP’ın Türkiye sıralamasında, Web of science, YÖK ve ÖSYM kaynaklardan alınan verilerin kullanıldığı 9 kriter, dünya sıralamasında ise Web of science ve InCites veri tabanlarından alınan verilere dayalı 6 kriter kullanılmaktadır. http://tr.urapcenter.org/2013/
Dünya Genel Sıralamalarında İlk 500’de 9 Üniversitemiz Var
Dünyadaki 8 sıralama sisteminin yayınladığı en son listelerden en az birinde, bu yıl 9 üniversitemiz ilk 500’e girdi. İlk 500’e giren üniversiteler;
ODTÜ: 5 sıralamada (THE (Times), Leiden, NTU (HEEACT), QS, URAP)
İstanbul: 4 sıralamada (Leiden, ARWU, Scimago, URAP)
Hacettepe: 3 sıralamada (Leiden, Scimago, URAP)
Ege: 2 sıralamada (Leiden, URAP)
Boğaziçi: 2 sıralamada (THE (Times), QS)
İ. D. Bilkent: 2 sıralamada (THE (Times), QS)
Gazi: Bir sıralamada (Leiden)
İTÜ: Bir sıralamada (THE (Times)
Koç: Bir sıralamada (THE (Times) ilk 500’e girdi.
Dünya Bilim Alanları Sıralamasında İlk 500’e 23 Üniversitemiz Girdi
URAP Laboratuvarı 2014’te, 23 bilim alanında dünya üniversitelerini sıraladı. Dünya alan sıralamasında ilk 500 arasında 23 üniversitemiz, en az bir alanda yer aldı. Bu üniversitelerimizden;
ODTÜ: 15 alanda
İ. D. Bilkent: 9 alanda
Boğaziçi: 7 alanda
İTÜ: 7 alanda
İstanbul: 5 alanda
Ege: 4 alanda
Gazi: 4 alanda
Hacettepe: alanda
İzmir Ekonomi: 3 alanda
Ankara: 2 alanda
Koç: 2 alanda
Anadolu: 2 alanda
Dokuz Eylül: 2 alanda
Yıldız Teknik: 2 alanda
Sakarya: 2 alanda
Atatürk, Dumlupınar, Erciyes, Eskişehir Osmangazi, Marmara, KTÜ, Gaziantep ve Kadir Has üniversiteleri bir alanda ilk 500’e girme başarısını gösterdi.
Tablo 1. Üniversitelerimizin İlk 500’de Yer Aldığı Bilim Alanları
| ÜNİVERSİTE Dünyadaki Türkiye’deki Yeri yeri |
||||||||||
| ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİV | 178 | 1 | KENTSEL PLANLAMA ve MİMARLIK | |||||||
| ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİV | 239 | 1 | EĞİTİM | |||||||
| ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİV | 262 | 1 | MATEMATİK | |||||||
| ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİV | 275 | 2 | FİZİK | |||||||
| ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİV | 303 | 1 | MÜHENDİSLİK | |||||||
| ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİV | 306 | 1 | YER BİLİMLERİ | |||||||
| ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİV | 348 | 1 | TİCARET, YÖNETİM, TURİZM VE HİZMETLER | |||||||
| ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİV | 405 | 1 | İKTİSAT | |||||||
| ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİV | 410 | 2 | BİLGİSAYAR ve ENFORMATİK BİLİMLERİ | |||||||
| ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİV | 411 | 2 | TEKNOLOJİ | |||||||
| ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİV | 429 | 1 | KİMYA | |||||||
| ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİV | 430 | 3 | TARİH VE ARKEOLOJİ | |||||||
| ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİV | 433 | 3 | GÜZEL SANATLAR, MÜZİK ve BASIN-YAYIN | |||||||
| ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİV | 480 | 2 | DİL, İLETİŞİM VE KÜLTÜR | |||||||
| ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİV | 485 | 2 | BEŞERİ BİLİMLER | |||||||
| İHSAN DOĞRAMACI BİLKENT ÜNİV | 263 | 1 | TARİH VE ARKEOLOJİ | |||||||
| İHSAN DOĞRAMACI BİLKENT ÜNİV | 311 | 1 | FELSEFE VE DİNİ ÇALIŞMALAR | |||||||
| İHSAN DOĞRAMACI BİLKENT ÜNİV | 366 | 1 | TEKNOLOJİ | |||||||
| İHSAN DOĞRAMACI BİLKENT ÜNİV | 396 | 1 | BEŞERİ BİLİMLER | |||||||
| İHSAN DOĞRAMACI BİLKENT ÜNİV | 424 | 6 | KENTSEL PLANLAMA ve MİMARLIK | |||||||
| İHSAN DOĞRAMACI BİLKENT ÜNİV | 451 | 2 | TİCARET, YÖNETİM, TURİZM VE HİZMETLER | |||||||
| İHSAN DOĞRAMACI BİLKENT ÜNİV | 456 | 2 | İKTİSAT | |||||||
| İHSAN DOĞRAMACI BİLKENT ÜNİV | 456 | 5 | GÜZEL SANATLAR, MÜZİK ve BASIN-YAYIN | |||||||
| İHSAN DOĞRAMACI BİLKENT ÜNİV | 494 | 4 | BİLGİSAYAR ve ENFORMATİK BİLİMLERİ | |||||||
| BOĞAZİÇİ ÜNİV | 267 | 1 | FİZİK | |||||||
| BOĞAZİÇİ ÜNİV | 278 | 1 | BİLGİSAYAR ve ENFORMATİK BİLİMLERİ | |||||||
| BOĞAZİÇİ ÜNİV | 401 | 4 | MATEMATİK | |||||||
| BOĞAZİÇİ ÜNİV | 439 | 7 | KENTSEL PLANLAMA ve MİMARLIK | |||||||
| BOĞAZİÇİ ÜNİV | 486 | 3 | İKTİSAT | |||||||
| BOĞAZİÇİ ÜNİV | 488 | 3 | DİL, İLETİŞİM VE KÜLTÜR | |||||||
| BOĞAZİÇİ ÜNİV | 497 | 4 | TİCARET, YÖNETİM, TURİZM VE HİZMETLER | |||||||
| İSTANBUL TEKNİK ÜNİV | 192 | 2 | KENTSEL PLANLAMA ve MİMARLIK | |||||||
| İSTANBUL TEKNİK ÜNİV | 310 | 2 | YER BİLİMLERİ | |||||||
| İSTANBUL TEKNİK ÜNİV | 330 | 3 | MATEMATİK | |||||||
| İSTANBUL TEKNİK ÜNİV | 349 | 3 | FİZİK | |||||||
| İSTANBUL TEKNİK ÜNİV | 349 | 2 | MÜHENDİSLİK | |||||||
| İSTANBUL TEKNİK ÜNİV | 450 | 3 | BİLGİSAYAR ve ENFORMATİK BİLİMLERİ | |||||||
| İSTANBUL TEKNİK ÜNİV | 498 | 2 | KİMYA | |||||||
| İSTANBUL ÜNİV | 309 | 1 | TIP VE SAĞLIK BİLİMLERİ | |||||||
| İSTANBUL ÜNİV | 348 | 2 | TARİH VE ARKEOLOJİ | |||||||
| İSTANBUL ÜNİV | 406 | 1 | PSİKOLOJİ VE BİLİŞSEL BİLİMLER | |||||||
| İSTANBUL ÜNİV | 488 | 12 | KENTSEL PLANLAMA ve MİMARLIK | |||||||
| İSTANBUL ÜNİV | 498 | 3 | ZİRAAT ve VETERİNERLİK | |||||||
| |
||||||||||
| EGE ÜNİV | 304 | 4 | KENTSEL PLANLAMA ve MİMARLIK | |||||||
| EGE ÜNİV | 319 | 2 | MATEMATİK | |||||||
| EGE ÜNİV | 466 | 6 | FİZİK | |||||||
| EGE ÜNİV | 492 | 3 | TEKNOLOJİ | |||||||
| ERCİYES ÜNİV | 470 | 9 | KENTSEL PLANLAMA ve MİMARLIK | |||||||
| GAZİ ÜNİV |
366 | 2 | EĞİTİM | |||||||
| GAZİ ÜNİV | 409 | 5 | FİZİK | |||||||
| GAZİ ÜNİV | 454 | 8 | KENTSEL PLANLAMA ve MİMARLIK | |||||||
| GAZİ ÜNİV | 458 | 5 | MATEMATİK | |||||||
| HACETTEPE ÜNİV |
346 | 2 | TIP VE SAĞLIK BİLİMLERİ | |||||||
| HACETTEPE ÜNİV | 458 | 6 | EĞİTİM | |||||||
| HACETTEPE ÜNİV | 470 | 5 | TARİH VE ARKEOLOJİ | |||||||
| İZMİR EKONOMİ ÜNİV | 431 | 1 | DİL, İLETİŞİM VE KÜLTÜR | |||||||
| İZMİR EKONOMİ ÜNİV | 468 | 6 | GÜZEL SANATLAR, MÜZİK ve BASIN-YAYIN | |||||||
| İZMİR EKONOMİ ÜNİV | 471 | 6 | TARİH VE ARKEOLOJİ | |||||||
| ANKARA ÜNİV | 406 | 4 | FİZİK | |||||||
| ANKARA ÜNİV | 480 | 1 | ZİRAAT ve VETERİNERLİK | |||||||
| KOÇ ÜNİV | 453 | 4 | TARİH VE ARKEOLOJİ | |||||||
| KOÇ ÜNİV | 462 | 3 | TİCARET, YÖNETİM, TURİZM VE HİZMETLER | |||||||
| ANADOLU ÜNİV |
179 | 1 | GÜZEL SANATLAR, MÜZİK ve BASIN-YAYIN | |||||||
| ANADOLU ÜNİV | 441 | 4 | EĞİTİM | |||||||
| DOKUZ EYLÜL ÜNİV | 235 | 3 | KENTSEL PLANLAMA ve MİMARLIK | |||||||
| DOKUZ EYLÜL ÜNİV | 449 | 5 | EĞİTİM | |||||||
| YILDIZ TEKNİK ÜNİV | 391 | 5 | KENTSEL PLANLAMA ve MİMARLIK | |||||||
| YILDIZ TEKNİK ÜNİV | 453 | 4 | GÜZEL SANATLAR, MÜZİK ve BASIN-YAYIN | |||||||
| SAKARYA ÜNİV | 430 | 3 | EĞİTİM | |||||||
| SAKARYA ÜNİV | 491 | 13 | KENTSEL PLANLAMA ve MİMARLIK | |||||||
| ATATÜRK ÜNİV | 489 | 2 | ZİRAAT ve VETERİNERLİK | |||||||
| DUMLUPINAR ÜNİV | 391 | 2 | GÜZEL SANATLAR, MÜZİK ve BASIN-YAYIN | |||||||
| ERCİYES ÜNİV | 470 | 9 | KENTSEL PLANLAMA ve MİMARLIK | |||||||
| ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİV | 471 | 10 | KENTSEL PLANLAMA ve MİMARLIK | |||||||
| MARMARA ÜNİV | 461 | 7 | EĞİTİM | |||||||
| KARADENİZ TEKNİK ÜNİV | 489 | 8 | EĞİTİM | |||||||
| GAZİANTEP ÜNİV | 487 | 11 | KENTSEL PLANLAMA ve MİMARLIK | |||||||
| KADİR HAS ÜNİV |
473 | 7 | TARİH VE ARKEOLOJİ | |||||||
Sonuç
Dünya genel sıralamalardan en az birinde 9 üniversitemiz ilk 500’de yer aldı. Üniversitelerimize ve tercih aşamasındaki adaylara daha detaylı bilgi verebilmek için URAP, bu yıl 23 alanda sıralama yaptı. URAP’ın bu yıl üniversite adayları için hazırladığı etkileşimli raporda, adaylar üniversitelerimizin dünya genel sıralamalarındaki ve 23 bilim alanındaki durumunu inceleyebilecek. URAP; bilim alan sıralamalarını ilk aşamada, dünya üniversiteleri için hazırladı. Dünya alan sıralamalarında Tıp ve Mühendislik gibi bazı alanlarda ilk 1000 üniversite açıklanırken bazı alanlarda çok daha az üniversite listede yer alacak Örneğin Hukuk alanında sadece dünyanın en iyi 50 üniversitesi ilan edilecek. Dünya alan sıralaması ilan edilmeden önce adaylara yardımcı olabilmek için üniversitelerimizin durumu, etkileşimli sayfada kullanıma açıldı. Etkileşimli sayfada verilen sıralama, adaylar için bilgi amaçlıdır. Dünya sıralamasında yer alacak olan üniversitelerin sayısını URAP, istatistiki analizlerle belirlemektedir. Bu nedenle etkileşimli sayfada adı olan ama dünyadaki yeri çok gerilerde olan bazı üniversitelerimiz dünya alan sıralamasında yer alamayacak.
URAP’ın adaylar için hazırladığı etkileşimli sayfanın adaylara yararlı olmasını dileriz.
Prof. Dr. Ural Akbulut
URAP Başkanı
