Eylül ayı sadece sonbaharın başlangıcı değildir. Aynı zamanda okulların açılmasıyla yeni bir eğitim yılına başlangıçtır. Uzun bir yaz tatili döneminden sonra çocukların ve anne-baba olarak sizlerin de zaman konusunda biraz daha dikkatli olmanız gereken bir dönem başlıyor. Sabahları yaz tatiline göre daha erken kalkma, iyi bir kahvaltı yaparak, ya okul servisini kaçırmadan ya da kendi olanaklarınızla ders zili çalmadan okulda olma, hele bir de çalışan anne-baba iseniz bu süreçte kendinizin hazırlanması ve işinize yetişme telaşınızı eklersek bu iş rutine dönüşene kadar eylül ayının ikinci yarısı bir koşuşturmaca ile geçer. Bu koşuşturmacaya eğitim yılı süresince antremana veya müzik kursuna katılma gibi sosyal etkinliklerin yanısıra ödev veya proje hazırlama, sınava hazırlanma gibi sorumluluklar eklenir. Bu koşuşturmaca ve sorumlulukların üstesinden gelme ve çocuklarınızın ve sizin kendinize zaman ayırabilmeniz yaşamınızı daha yaşanır ve kaliteli yapar. Bu yazı; Eylül ayının bu koşuşturmacasının sancılı bir süreç olmasını önlemek ve daha iyi organize olmak adına ‘Etkili Zaman Kullanımı’ hakkında bilgilendirme ve bazı ipuçları vermek üzere hazırlanmıştır.
Etkili zaman kullanımı; etkililik, verimlilik ve üretkenliği yükseltmek için belirli etkinliklerde harcanan zaman miktarını planlama ve uygulamada bilinçli kontrol etme yöntemidir.
Etkili zaman yönetiminde sahip olmanız gereken temel beceriler;
· amacınızı net olarak belirleme,
· amaca ulaşma basamaklarını sıralama ve uygulama,
· amaca ulaşılıp ulaşılmadığını gözden geçirme.
Amacınızı belirlemede içinde bulunduğunuz koşullar size yardımcı olacaktır. Yaşamınızda önem ve değer verdiğiniz önceliklerinize göre amacınızı belirleyebilirsiniz. Amacınız gerçekçi ve başarılabilir olmalıdır.
Amacınızı belirlemede sıkıntı yaşıyorsanız; yaptıklarınızı listeleyin. Hatta bunu daha sistematik yapmak için belirlediğiniz zaman aralıklarında (Örneğin, 1 saat) yaptıklarınızı not alın. Bu işlemi yaklaşık 1 hafta süreyle yapın. Bu süre sonunda yaptıklarınızı gözden geçirin ve önem sırasına koyun. Bu çalışma size büyük resimde nelerin olması gerektiğini söyler. Böylece yaptıklarınızdan işe yaramayanları atabilirsiniz. Zaman kullanımını daha işler kılmak için attıklarınızın yerine yeni işler koymayın.
Amacınızı belirledikten sonra bu amaca ulaşma basamaklarına karar vermelisiniz. Bunun içinde bir çalışma planı oluşturmalısınız. Bu planı hazırlarken not tutmanız işlerinizi kolaylaştıracaktır.
Not tutmak, bir zaman kaybı gibi görünse de takip eden zamanlarda zamanınızı daha iyi kullanma konusunda size yardımcı olacaktır. Daha önce bahsedildiği gibi not tutmak öncelikle büyük resmi görmenizi sağlar. Acil ve önemli yapılacaklarla önemsiz olanları görmenizi ve ayırt etmenizi sağlar. Yapacaklarınızı hatırlatır. Yaptıklarınız için bir çeşit kayıt cihazıdır. Ayrıca tuttuğunuz notlarda başardıklarınızı görmek kendinizle gurur duymanıza aracı olacaktır.
Farklı şekillerde not tutabilirsiniz:
· Yapacaklarınızı listelemek; hangi işi ne zaman ve nasıl yapacağınızı listeleyebilirsiniz.
· Haftalık takvim tutmak; bir hafta içinde önce belirli zaman diliminde yer alan etkinlikleri yerleştirdikten sonra diğer yapılması gerekenleri yerleştirebilirsiniz. Örneğin, öğrenciler için okula gidiş-geliş saatleri belirlidir. Bu saatlerin dışında kalan zamanı planlamak gerekir; okula gitmeden önce kahvaltı yapılması, okuldan geldikten sonra dinlenme, katılıyorsa sanatsal veya spor etkinliklerinin ve çalışma saatlerinin ayarlanması, bir sonraki gün için okul çantasının hazırlanması gibi.
· Dönemlik takvim tutmak; haftalık takvimin daha kapsamlı bir süreyi içereni olarak düşünebilir ve Eylül ayından Şubat tatiline kadar olan süre içinde yapılacakları yazabilirsiniz. Haftalık rutin işlerden, sınav ve ödev teslim tarihlerine ve arkadaşlarının yaş günü partilerine kadar yapılacak etkinlikleri yazabilirsiniz.
Bu not alma şekillerinden sadece birini kullanabileceğiniz gibi, ikisini hatta üçünü bir arada kullanabilirsiniz. Bu sizin tasarrufunuzdur.
Bu planlamayı yaparken kendinize zaman ayırmayı unutmayın.
Takviminizde renk kodlaması (aynı tür etkinlikleri aynı renk kalemle yazma veya boyama gibi) yapabilirsiniz. Bu kodlama hem takibi kolaylaştırır hem de hoş bir görüntü verir. Çocuğunuzun kendi takibini yapmasına da yardımcı olabilir.
Uygulamalarınızda dikkat etmeniz gereken birkaç önemli nokta;
· Zamandan kaynaklı stresi aza indirgemede alışkanlıklarınızda ve davranış kalıplarınızda değişiklik yapın.
Herkesten daha iyi yaptığınızı düşünerek her şeyi kendinizin yapması ve her şeyin çok düzenli olması, çocuklarınızla hatırlayabilecekleri hoş bir gün geçirmenizden daha mı önemli? Çocuklarımla zaman geçirmek daha önemli diyorsanız standartlarınızı düşürmenizde fayda var.
· Yaptığınız işler ve zamanlama konusunda sıkıntılarınız varsa destek alın. Çocukları okula götürme veya hafta sonu gezdirme gibi etkinlikleri eşinizle veya aynı yaşlarda çocukları olan arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz.
Desteği çocuklarınızdan da alabilirsiniz. Onlara yapabilecekleri görevler verin. Bu girişiminiz aynı zamanda onların sorumluluk duygularının gelişimine de yardımcı olacaktır.
· Çocuklarınızın programı da yoğun olmamalı, antremanlar, kurslar ve doğum günleri gibi organize etkinlikler sayıca arttıkça hem çocuğunuz ve hem de sizin için zorluk yaratır.
Aile yaşamının öncelikli olduğunu düşünen bir grup Minnesotalı anne-baba aileye zaman ayırma ile ilgili tiyolarını internette paylaşmışlar. Bu tiyoların içinde ilk iki sırada çocuklarının okul sonrası etkinliklerine ve anne-baba olarak kendi etkinliklerinize sınırlama getirilmesi yer almaktadır. Bunun dışında televizyon izleme sınırlamalarının olması, tek öğün yerine iki öğünlük pişirme, erkenden yatma ve uykunuzu aldıktan sonra kalkma gibi zaman kullanımını daha verimli kılabilecek tiyolar yer almaktadır.
· Uyku ve egzersiz saatlerinden kısıtlamaya gitmeyin. Önceliğin sağlığınız olduğunu unutmayın.
· Kendinize zaman ayırın. Eğlenebileceğiniz bir etkinliği programınıza ekleyin ve bu etkinlikten vazgeçmeyin.
· Amacınıza ulaşmak için sizi amacınıza götürecek görevleri sıralarken. bir görevi bitirmeden diğerine başlamayın.
· Sizi amacınıza götürecek görevlere kilitlenerek yaşamı kendinize zehir etmeyin. Rahat olun.
· Çocuklarınıza etkili zaman kullanımı alışkanlığını kazandırmak için girişimde bulunun. İlk denemelerinizi çocuklarınızın ilgi alanlarına uygun eğlenceli işlerle yapın .
Örneğin sevdiği bir keki birlikte yapın. Kek yapımındaki çalışma planınızı oluşturun: *önce ne yapılacağına karar verme (üzümlü kek mi? kakaolu kek mi?),
*malzemeleri hazırlama,
*yumurtaları çırpma,
*cevizlerin ayıklanması ve dövülmesi,
*malzemelerin karıştırılarak hamur haline getirilmesi,
*fırının sıcaklık ayarının yapılarak ısıtılması,
*hamurun pişirilmesi,
*kek piştikten sonra bekleme süresi ve servise hazır hale getirilmesi,
*servis tabaklarının ve içeceklerin hazırlanması,
*kekin yenmesi,
*bulaşıkların yıkanması ve kaldırılması
Bu çalışma planını uygularken her bir görev için tahmini bir süre belirleyebilir ve bu süreleri gerçek sürelerle karşılaştırabilirsiniz. Süre tutma işini çocuğunuz yapabilir.
Bu uygulamayı okul süresi içinde çocuklarınızın ödevleri ve proje çalışmalarına uyarlayabilirsiniz.
· Bir önceki maddede yer alan örnekte olduğu gibi zamanı verimli kullanmak için yapacağınız iş veya etkinlik için tahmini bir zaman verin. Özellikle çocuklarınızın yaptığı etkinliklerde böyle bir uygulamaya giderseniz ne kadar zaman geçtiği ile ilgili bir farkındalık yaratabilir ve onlarında yapacakları işlere belli bir zaman verme alışkanlığını kazandırabilirsiniz.
· İşleri son ana bırakmayın.
· Amacınıza ulaşmak için yaptığınız uygulamalarda olumlu ya da olumsuz kayda değer olaylarla ilgili küçük notlar da tutabilirsiniz. Uygulamanızı değerlendirme aşamasında tuttuğunuz bu notlar size yardımcı olacaktır.
Uygulamanız bittiğinde amaca ulaşıp ulaşamadığınızı gözden geçirmelisiniz. Amaca ulaştı iseniz başarınızdan dolayı kendinizi kutlayabilirsiniz. Amacınıza ulaşamadıysanız (ki düşük bir ihtimal) nedenlerini ele alıp amacı değiştirerek ya da amaca ulaşma basamaklarını yeniden oluşturarak tekrar deneyin. Unutmayın; yaptığınız hatalar sizi doğru yola yönlendirecektir.
Etkili zaman kullanımında sahip olmanız gereken temel becerilerin yanı sıra kararlı olma ve ertelemeden kaçınma gibi diğer bazı becerilere de ihtiyacınız var.
Amacınıza ulaşma yolunda her şey yolunda gitmeyebilir. Bu durumlarda kararlı olun ki bir sonuç elde edin. Zor görevlerde görev bitiminde kendinizi ödüllendirin.
UNUTMAYIN; etkili zaman yönetimi stresten uzaklaştırır. Stresten uzaklaşmanız yaşam kalitenizi yükseltir.
İşlerinizi ertelemeyin, zamanında yapın. İşlerinizi yapmanızı engelleyecek isteklere ‘Hayır’ demesini bilin.
Etkili zaman kullanımı yaşam kalitesini yükseltir. Kendinize zaman ayırmanızı sağlar. Bir işi yaparken zamanında yetiştirememek kaygısından kaynaklanan stresi azaltır. Hatta diyebiliriz ki etkili bir zaman yönetimi sizi stresten uzak tutar.
Anne-baba olarak çocuklarınıza zamanın nasıl geçtiği, nasıl boşa harcandığı, nasıl zaman planması yapıldığı konularında yardımcı olabilirsiniz. Bu konuda kendinizi yeterli hissetmiyorsanız bu yazıda size önerilenleri çocuğunuzla birlikte uygulayabilirsiniz. Birlikte yapıyor olmanız her ikinizin motivasyonunu yükseltebilir.
Hem sizin hem de çocuğunuzun zamanı etkili kullanır hale gelmesi aile için de bir kazançtır. Birbirinize daha çok zaman ayırabilirsiniz. Bireysel etkinliklerinize zaman kalır. En önemlisi de stresin minimum düzeyde olduğu bir ortamda yetişen çocuklarınız kendilerini daha mutlu hisseder.
Atalarımızın da söylediği gibi ‘Bu günün işini yarına bırakma’yın. İsteksizlik ve korkularınızı yöneterek bir işi yapmanın en iyi zamanının şimdi olduğunu hatırlayın.
