Müfettişler ne istiyor?

Eğitim Ajansı'na ulaşan Tüm Eğitimciler ve Eğitim Müfettişleri Sendikası (TEM-SEN) Genel Başkanı Osman Şahin şunları aktardı:

"Mesleğimiz, son yıllarda yapılan değişikliklerle sık sık isim ve görev alanlarında değişikliğe uğramış; ilköğretim müfettişi, eğitim müfettişi, il eğitim denetmeni, (bakanlık denetmeni) maarif müfettişi ve – yeniden - eğitim müfettişi ismini almıştır. Bu süreçte bakanlık merkez teşkilatındaki müfettişler ile illerde çalışan müfettişler önce tek çatı altında birleştirilmiş, sonra -yeniden- eski haline getirilerek (!) ikili bir denetim sistemi oluşturulmuştur. Bu birleştirme ve ayrılmalarda, aynı işi yapan; aynı inceleme – soruşturma dosyalarını imzalayan, aynı kurumu denetleyen, aynı ünvana sahip meslektaşlarımız arasında özlük hakları bakımından ciddi farklar yaratılmış, çalışma barışı ve kurum kültürü zedelenmiştir. Hiçbir haklı gerekçeye dayanmayan, hayatın normal akışına ve her türlü hukuk kuralına aykırı bu uygulama, halen devam etmektedir.  

Kamu hizmetlerini düzenleyen genel yasa durumundaki 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 36.maddesinde; eğitim müfettişliği, diğer müfettişlikler gibi kariyer meslek grubu olarak tanımlanmaktadır. Eğitim müfettişleri, kamu sektöründe görev yapan bütün müfettişler gibi yarışma sınavı ile seçilmekte ve 3 yıllık yetiştirme süreci sonucunda yapılan yeterlilik sınavı ile mesleğe girmektedirler. Ancak, kamuda müfettiş unvanına sahip diğer müfettişlerden özlük hakları noktasında aynı haklara sahip değildir.  Örnek olarak, müfettiş unvanlı diğer denetim elamanlarına ‘makam ve görev tazminatı’ ödenmekte iken, eğitim müfettişlerine bu tazminatlar ödenmemektedir.  Bu durum başta sendikamız olmak üzere çeşitli ortam ve makamlarda dile getirildiğinde; eğitim müfettişlerinin merkez denetim elemanı olmadıklarından dolayı bu tazminatlardan faydalanamayacağı belirtilmektedir. Oysa eğitim müfettişleriyle aynı pozisyonda olan ve taşra denetim elemanı olarak görev yapan Büyükşehir Belediyesi Müfettişleri ile bunlara bağlı ilçe belediye müfettişlerine sözü edilen aynı tazminatlar ödenmektedir.

Aşağıdaki tabloda, eğitim müfettişlerinin özlük hakları, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda yer verilen diğer müfettişler ile karşılaştırılmıştır.

Eğitim Müfettişlerinin özlük haklarının ne derece geride olduğunu belirtmek üzere Milli Eğitim Bakanlığı çalışanları arasında bir karşılaştırma yapıldığında; MEB Teftiş Kurulu bünyesinde görev yapan Bakanlık müfettişinin Ağustos 2023 maaşı 39.143 TL, aynı durumdaki büyükşehir belediye müfettişinin maaşı 38.640 TL, yukarıda da belirtildiği üzere mesleğe girişleri, yetiştirilmeleri, görev ve işlevleri aynı olan bir eğitim müfettişinin maaşı, 30.153 TL,  eğitim müfettiş yardımcısının maaşı ise  27.205 TL’ dır. Maaşlar arasındaki bu farkları oluşturan kalemler, müfettişlere ödenen tazminatlardan kaynaklanmaktadır. Milli Eğitim Bakanlığı Müfettişlerine ek ödeme ve diğer kalemlerdeki ödemeler birleştirilerek, tazminat ve ücret göstergesi olarak ödenmektedir.

Milli Eğitim Sistemi içinde Milli Eğitim Müdürüne bağlı olarak çalışan eğitim müfettişleri, halihazırda denetim, inceleme ve soruşturmalarından sorumlu oldukları okul müdürleri ve öğretmenler ile il milli eğitim müdürlüklerinde çalışan şube müdürü ve müdür yardımcılarından daha düşük maaş almaktadırlar.

(Tabloda yer alan meslek gruplarının maaş durumları 2023 Ağustos ayı verileridir)

           Okul yöneticileri ve öğretmenlere, uzman öğretmen, başöğretmenlik ödemeleri ile ek ders ücretlerinin eklenmesi halinde, eğitim müfettişleri ile aralarındaki gelir farkı daha da artmaktadır. Bu durum, işyerlerinde çalışma barışını bozmakta, meslektaşlarımızın iş doyumu ve heyecanını olumsuz etkilemekte, eğitim sistemine geri bildirim sağlayan denetim etkinliklerini verimsizleştirmektedir. Meslektaşlarımız; haksızlığa uğramışlık duygusu içerisinde, milli eğitim alanında gerçekleştirilen her türlü yenilik ve değişime istenilen katkıyı sağlayamamakta, uzun yıllar içerisinde oluşan kurum kültürleri gittikçe zedelenmekte, eğitim sistemi entropiye uğrayarak verimsizleşmektedir.

Görev alanı içerisinde aynı işi yapan; aynı inceleme/soruşturma dosyalarını hazırlayan/imzalayan müfettiş ünvanlı aynı personele ciddi farklarda maaş ödenmesi, taraflar arasında ayrışmaya neden olmakta, yüksek maaş alan müfettiş dahi bu durumdan rahatsızlık duymaktadır. Bakanlıktan, Valilikler emrine gönderilen veya taşra teşkilatında görevli iken Bakanlık bünyesine alınan müfettişler ile geçmişten beri İl Milli Eğitim Müdürlükleri bünyesinde görev yapan müfettişlerle birlikte sistemde üç farklı maaş alan müfettiş bulunmakta, bu da kurumlarda çalışma barışını bozarak, yaptığı iş itibarıyla adaleti sağlamayı amaçlayan meslektaşlarımızın kendi içlerinde, adalet duygusunu yitirmelerine neden olmaktadır.

Eğitim müfettiş yardımcıları ise, eğitim müfettişleri ile aynı görev ve sorumluluklara sahip olmalarına ve göreve atanmalarıyla birlikte aynı işi yapmalarına karşın, özlük hakları itibarıyla daha da kötü durumdadırlar. Bakanlığımızın 2022 yılı içerisinde açmış olduğu Eğitim Müfettişleri Yardımcılığı Sınavına, girebilecek kişi sayısı 95.000 olmasına rağmen, bu büyük gruptan sadece 4.500 kişi sınava başvurmuştur. İhdas edilen 750 kişilik kadroya yalnızca 220 kişinin atanması, anılan kadroların doldurulamaması nedeniyle ikinci bir sınav sürecinin başlatılmış olması, müfettişlik mesleğinin günümüzdeki durumu konusunda önemli bir değerlendirme ölçütü olarak kabul edilmelidir. Sözü edilen sınavların yenilenmesi ve tekrarlanması soruna çözüm olmayacaktır. “Değişkenler değişmeden, aynı işlemlerin/ uygulamaların tekrarlanması halinde, aynı sonuca ulaşılacağı” bilimsel bir ilkedir. Bakanlığın ikinci kez tekrarladığı müfettiş yardımcısı alınması yönündeki uygulamaları bu durumla benzerlik arz etmektedir. Sözü edilen sürecin devam etmesi halinde, nitelik olarak ta mesleğe uygun olmayanların bu mesleğe yönelmeleri söz konusu olacak ve ciddi bir nitelik sorunu ortaya çıkabilecektir.

2016 Yılında taşra teşkilatında görev yapan eğitim müfettişleri arasından Bakanlıkta görev alacak 450 müfettişin seçiminde yaşananlar, milli eğitim camiasında çok uzun süre eleştiri konusu olacaktır. Müfettiş ünvanını kazanmış, mesleğinde uzmanlaşmış meslektaşlarımızın ikinci bir kez seçime tabii tutulması, yapılan -sözde- mülakatın hiçbir yasal dayanağı olmaması, uygulanması sürecinde personel seçiminde dikkate alınması gereken bilimsel temelli hiçbir ölçüte yer verilmemesi; yüksek lisans, doktora gibi lisans üstü dereceleri, yabancı dil bilgisi ve mesleki sertifikasyon gibi ölçütlerin kullanılmamış olması, kabul edilebilir bir durum değildir. Mülakat komisyonunda yer alan şahısların kendilerinin de aynı mülakata girmeleri ve başarılı olmaları (!); her türlü hukuk, etik değer, akıl ve vicdanla bağdaştırılamaz. Nitekim bu uygulama, açıklanan gerekçeler nedeniyle en üst yargı olan Danıştay Dava Daireleri Genel Kurulu tarafından iptal edilmiştir. (Sözü edilen idari uygulama, en üst düzey yargı tarafından iptal edilmesine ve yok hükmünde kabul edilmesine karşın, MEB üst yönetiminin anılan yargı kararını uygulamamış olmaları, üzerinde ayrıca durulması gereken ayrı önemli bir konudur. Bu durumu, sizlerin ve kamuoyunun takdirlerine bırakıyorum)

            Ülkemizde örgün öğretim kapsamında yaklaşık 70.000 okul-kurum 20 milyon öğrenci, 1.100.000 personel, 14 bin  civarında yaygın eğitim kurumu ve 10 milyon civarında kursiyerin ve bunlara eğitim veren binlerce personelin mevcut olduğu, Milli Eğitim Bakanlığı’nda mevcut olan 450  müfettiş ile bu kişilerin denetim ve rehberliğinin yapılamayacağı açıktır. Mevzuatımıza göre; resmi eğitim kurumları 3 yılda bir, özel öğretim kurumları ise yılda bir denetlenmeleri gerekirken, inceleme-soruşturma gibi diğer iş yoğunlukları sebebiyle bu denetimler yapılamamaktadır. Halihazırda Bakanlık bünyesindeki denetim yetkisine haiz olan 450-500 Bakanlık Müfettiş ile bu hizmetler nasıl karşılanacağı başlı başına bir sorundur.

657 Sayılı Kanunu’nun aynı madde metinlerinde kariyer meslek grubu olarak yer alan, 3 yıl süren bir yetişme dönemi sonrasında mesleğe yarışma ve yeterlilik sınavı ile atanan, görev tanımları, işlev ve sorumlulukları müfettiş ünvanlı diğer denetim elemanları ile aynı olan meslektaşlarımızın özlük haklarının da müfettiş ünvanlı diğer denetim elamanları ile aynı olması gerekmektedir. Meslektaşlarımızın teftişinden sorumlu oldukları öğretmenlerden daha düşük maaş almaları, görevde yükseldikçe maaşlarının düşmesi tirajı komik bir durumdur.  Yönetimin bir alt ögesi olan denetim sisteminin elemanları durumundaki eğitim müfettişlerinin özlük haklarının iyileştirilmesi; şüphesiz sadece maddi boyutla sınırlı değildir. Meslektaşlarımızın; yönetim erkinin çıkardığı yasal mevzuatın uygulanması konusunda, yöneticilere ve eğitim sistemine geri bildirimde bulunmaları, bu yönde yetki ve etki güçlerini kullanmaları, kurumlara rehberlik yapmak suretiyle gelişim süreçlerine önemli katkı sağlamaları, kurumlar açısından hayati önem taşımaktadır.

Sonuç: Halihazırda taşra teşkilatında görev yapan biz eğitim müfettişleri ve müfettiş yardımcılarına reva görülen uygulamalar, en başta hukuka, yürürlükteki yasalara, insan ve meslek onuruna ve hayatın olağan akışına aykırıdır. Şüphesiz bu durumun, bu ayıbın sorumluları bizler değil; isim ve makamları belli olan yetkililerdir. Ümit ve inancımız; hak ve gerçek olanın -geciktirilip önlenmeye çalışılsa da- zaman içerisinde mutlaka gerçekleşecek olmasıdır."