Liseden yeni mezun olan her dört öğrenciden ancak birisi üniversiteye girebiliyor. Eğitim fakültesinden yeni mezunların yüzde kaçı hemen atanıyor, net bir rakam yok ama onun da üçte, hatta dörtte biri geçtiğini sanmıyoruz... Diğer mesleklerde durum daha da vahim.
Lise mezunları nasıl ki YKS kölesi haline getirildiyse öğretmenlerimiz de KPSS kölesi haline getirildi. Dersaneye bağımlılık, harcanan kaynaklar, erozyona uğratılan itibar ve idealizm, ücretlerin düşüklüğü, çalışma saatleri, mülakat, atama ve yükselme kriterleri ve daha pek çok ayrıntı, görünen o ki öğretmenlerimizi artan bir şekilde üzmeye devam ediyor...
İzleme Raporu
ERG’nin 2008 yılından bu yana yayımladığı Eğitim İzleme Raporlarının bu yılki dördüncü dosyası olan Öğretmenler, dün ERG’nin YouTube kanalında yayımlanan bir etkinlikle kamuoyuna sunuldu.
Dosyada 2020-21 eğitim-öğretim yılına ilişkin temel göstergeler, araştırmalar, politika metinleri ele alınırken aynı zamanda öğretmenlerin yaşadıklarının ve ihtiyaçlarının daha görünür olmasına önem verildi. Öğretmenlerin bu dönemde kararlardan nasıl etkilendiklerine ve uygulamaları nasıl deneyimlediklerine dair anlatılarına dosyada geniş yer verildi. Salgında öğretmenlerin iyi olma hâllerini etkileyen süreçler, öğretmenlerin deneyimlerine yer verilerek anlatıldı.
Raporun detaylarına aşağıdaki adresten ulaşabilirsiniz:
Aktaş Salman, U., Düşkün, Y. ve Arık, B. M. (2021). Eğitim izleme raporu 2021: Öğretmenler. Eğitim Reformu Girişimi. https://www.egitimreformugirisimi.org/egitim-izleme-raporu-2021-ogretmenler/
Öğretmen Ataması 15 Yılın Gerisinde Kaldı!
Dosyanın öğretmen sayıları ve atamalara yönelik satır başlarından bazıları:
. 2020-21 eğitim-öğretim yılına ilişkin verilere göre Türkiye’de 950.090’ı resmi, 162.215’i özel kurumlarda olmak üzere toplam 1.112.305 öğretmen görev yapıyor.
. 2020-21 eğitim-öğretim yılında resmi kurumlardaki öğretmen sayısı bir önceki yıla göre yüzde 0,8 arttı. Özel öğretim kurumlarında ise tüm kademelerde öğretmen sayısı yüzde 7,2 azaldı.
. Okul öncesi kademesinde özel öğretim kurumlarında görev yapan öğretmen sayısı yüzde 15,0 azaldı. Öğretmen sayısındaki azalmanın ne kadarının istifa, emeklilik vb. nedenlerden kaynaklandığı bilinmese de veriler özel okullarda özellikle okul öncesi kademesinde yoğun bir işten çıkarma yaşandığına işaret ediyor.
. 2021 yılındaki öğretmen atamasının son 15 yılın ortalamasının altında kaldı.
. “Ücretli öğretmenler ders saati başına çok az ücret alıyor. Resmi tatillerde ve yarıyıl tatillerinde ücret alamıyorsunuz. Bir ücretli öğretmen olarak haftada 30 saat derse girseniz bile aldığınız maaş asgari ücreti bulmuyor… Mesleğin saygınlığını, prestijini nasıl etkilediğini söylemiyorum bile.”
. İlk atamalar öğretmen ihtiyacının yüksek olduğu bölgelere yapılıyor; ancak öğretmenlerin bu bölgelerde uzun yıllar kendi istekleriyle kalmaları için yapısal çözümler hazır olmadığı için öğretmen hareketliliği sorunu sürüyor.
. Öğretmen hareketliliği nedeniyle, farklı illerdeki öğretmenlerin ortalama hizmet yılları arasında büyük farklılıklar görülüyor. 2019 verilerine göre Hakkari (2,6 yıl) ve Şırnak’ta (2,4 yıl) öğretmenlerin ortalama hizmet yılı Türkiye ortalamasının (12,9 yıl) oldukça gerisinde.
. Öğretmen olmak isteyenlerin sayısı kamu idaresi tarafından istihdam edilenlerin oldukça üzerinde olmaya devam ediyor. Uzun yıllardır devam eden öğretmenlikte arz ve talep arasındaki dengesizliğin, 2021 itibarıyla oldukça bozulmuş olduğu görülüyor.
. 2021 yılında Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi’ne (ÖABT) giren ve sınavı geçerli sayılan kişi sayısı 307.773. Bir yılda ortalama 42.000 öğretmenin ilk ataması yapıldığı göz önüne alındığında başvuru sayısının bir yılda atananların yedi katı olduğu ortaya çıkıyor.
. Son yıllarda pedagojik formasyon sertifika programlarının kaldırılması yönünde kararlar açıklanmasına karşın 2021 yılı itibarıyla uygulama resmi olarak devam ediyor.
