Liseyi okuduğum yıllarda (1993’ler) bizim sevgili Kartal Lisesi’nde bir kütüphanemiz vardı; ama kapalıydı. Tahmin ediyorum çoğu lisenin kaderi böyleydi. Şimdi kolejleri gezip gördüğüm kadarıyla laf olsun diye kütüphane kuranlar var. En atıl alanlarını gösterip “Burası da kütüphane olacak.” diyen yöneticiler var. Bir kere kütüphanenin kütüphane olması için bir kütüphanecinin olması gerekir. İdeal anlamda 1 tane bile yetmez ya neyse. Bir de kütüphane deyince akla sanki sadece edebiyat gelmesi gerekiyormuşçasına, kütüphaneci yerine genelde edebiyat öğretmenleri bu görevi üstlenir. Lise kütüphanesiyle karşılaştırılamaz; ama şöyle bir örnek vereyim. Amerika’nın Meclis Kütüphanesinin personel sayısı kaç biliyor musunuz? Sıkı durun söylüyorum. Tam 3105 kişi. Bu kütüphanenin bütçesi ne kadar? Yine sıkı durun, kalkışa geçiyoruz: 684 milyon dolar.
Dediğim gibi iki çok farklı kütüphane türünü kıyasladım; ama uçurumu görmenizi istedim. Bu nedenle bizim eğitim, kültür ve bilim anlamında gelişmiş ülkeleri yakalamamız çok zor görünüyor. Kimse kimseyi kandırmasın.
Lise kütüphanelerine naçizane şöyle bir katkıda bulunabiliriz belki. Türkiye’de çok yararlı açık erişimli kaynaklar var. Bu kaynakları liselerimizin web sayfasına pek ala ekleyebiliriz. Dijiital Kütüphane çatısı altında örneğin TÜBİTAK’ın Türkiye’deki bilimsel makaleleri derlediği ücretsiz elektronik veritabanları var. Bunları öğrencilerin dikkatine sunmak, farkındalıklarını arttırmak, hatta oralardan dönem ödevlerini vermek son derece faydalı olabilir.
Bunun dışında ücretli de olsa Milli Eğitim Bakanlığı tarafından abone olunup bütün liselere ortak lisanslama kapsamında sunulacak Türkçe e-kitap veritabanları var. Bu veritabanında yer alan kitap sayısı, birçok lisenin kütüphane diye ayırdıkları mekana yeter de artar bile. Bunları söylerken hep “en azından” dediğimi aklınızdan çıkarmamanızı rica ederim sizlerden.
Aşağıda görselini verdiğim TR Dizin, TÜBİTAK’ın hazırladığı bir kaynaktır. Bu kaynakta çoğunluğu üniversitelerimizin çıkardığı bilimsel dergiler vardır. Ücretsiz olması büyük bir avantajdır.
Bu ürünün yanı sıra bir de biraz önce bahsettiğim ücretli Türkçe e-kitap veritabanları var. Türkiye’deki bütün liselerin bu kaynağa erişim sağlaması son derece faydalı olurdu. Örneğin aşağıda görselini paylaştığım veritabanı. İçinde Varlık Yayınları’ndan tutun da Yapı Kredi Yayınlarına, Türkiye İş Bankası Yayınları’ndan Tudem Yayınlarına kadar çok geniş bir yelpazedeki yayınevlerinin 4700’den fazla kitabına ulaşabilmek mümkündür. Konu başlığı olarak da oldukça zengin bir içeriğe sahip. Çocuk ve gençlik kitaplarından, edebiyata, felsefeden ekonomiye, sanattan bilime kadar pek çok konu başlığını barındırıyor. Bunca kitap sadece öğrenciler için değil öğretmenler hatta liselerde çalışan idari çalışanlar için de büyük bir zenginlik kaynağı. Üstelik bu kaynakları kullanmak için illa ki okulda olmak gerekmiyor. Uzaktan erişim yöntemleriyle, 7/24 saat erişim mümkün.
Mekansal olarak kütüphanelerimiz olmasa da, hadi var diyelim; ama bu sefer de kapısı kilitli olsa da en azından bir dijital kütüphane kurarak çok büyük bir adım atabiliriz. Hedefinde üniversite olan lise öğrencileri de üniversitelerimizi daha da kalkındıracaktır. Düşünsenize, bir makaleyi bulmak, onu okumak, üzerinde tartışmak, kitapları elektronik olarak okumak, daha üniversite kapısından geçmeden bunca işi yapabilmek onlar için büyük bir artı olacaktır. Gelin Dijital Kütüphane konusunu biraz dillendirelim. Nasrettin Hoca’nın dediği gibi: Ya Tutarsa…
