Tarım eğitimi can çekişiyor

Prof. Dr. İbrahim Ortaş/ İndigo Dergisi

Tarım eğitiminin yıl dönümünü kutladığımız bu günlerde öğrencilerimizin final sınavları yapıldı / yapılıyor. Verdiğim dersler itibarı ile öğrencilerin final sınavlarında sorulan sorulara verdikleri cevaplar “bu kadar da olmaz” dedirtecek düzeyde. Son sınavlardan da yola çıkarak öğrencilerin temel kavramları bilmedikleri, duygusal ve mantıksal çıkarım yapmadıkları, analitik düşünme, sorgulama ve kritik okuma alışkanlığına sahip olmadığı, tarih bilincinin çok zayıf ve var olanından gerçeklikle alakasının olmadığı, not tutma ve ders çalışma alışkanlığının gelişmediği görülüyor.

Mezun olma noktasına gelen öğrencilerin bu bilgi ile mezun olması durumunda ciddi hatalar ve hatta insan sağlığına zarar vermesi kuşkusu bende oluştu. Basit bir dört işlem, oran orantı kuramayan, tarım ve toprak kavramını açıklayamayan bir mühendisi toplumun önüne koyabilir miyiz diye düşünmek zorundayız.

Edindiğim izlenim sorun temelde bu öğrenciler iyi eğitilmeden üniversiteye geliyorlar ve biz üniversiteler de açıkçası kişinin ufkunu ve dünyasını açacak düzeyde katkıda bulunacak ortam hazırlayamamaktayız. Uzun yıllar edindiğim izlenimler ve tutuğum notlardan çıkardığım gün geçtikçe tarım eğitimi alan öğrencilerin bilimsel olarak üniversiteyi okuyacak düzeyde akademik bilgi ile üniversiteye gelmedikleri yönünde. 200 puan civarında puan ile fakülteye kayıt yaptıran öğrencilerin doğal olarak temel bilimler ve sosyal bilimler akademik bilgi ile donatılmadan geldiklerini biliyoruz. Temel bilimler bilinmeden, ekoloji ve tarım bilimi anlaşılmıyor. Tarih bilimi okunmadığı için insanlığın tarihinin tarım tarihi olduğu anlaşılmıyor. Kendi çalışma alanının geçmişi bilinmeyince ne yaptığı anlaşılmıyor. İstihdam sorunu had safhada olunca öğrencide iyice kopuyor ve dört yılını bir şekilde tamlayıp diploma almayı almaktan başka hedefi olmuyor. Bu kadar insanın kötü olmayacağı bilinci ile konun ciddi olduğu ve mutlaka bir bütünlük içinde ele alınması gerekiyor.

İlgi duyan arkadaşlarımız için sorunu ve öğrencilerin verdiği bazı cevaplar ve buradan çıkardığım bazı temel eksiklik noktalarını ve geleceğe ilişkin neler yapılması gerektiğini aşağıda genişçe işledim.

Çok acilen Milli Eğitim bakanlığı mevcut eğitim sistemini rekorumdan geçirmesi gerekir. Tarım eğitimi nasıl öğretilmeli konulu acil bir konferans düzenlenmeli ve somut karalar alınalı ve uygulamaya konulmalı. Ziraat eğitimi alacak öğrenciler ÖSYM tarafından yapılan sınavlarda belirli bir puan altına alan öğrenciler lisansa kayıt yaptırmamalıdırlar. 180 puan sınırı düşük bir sınır olup lisans eğitimi için yetersiz kalmaktadır. Başta kamu kuramları olmak üzere liyakate dayalı burs ve istihdam sağlanmalıdır.
 
Çok acilen ziraat eğitimi almak isteyen öğrenciler için kamu veya üniversite vakıfları üzerinden burs imkânları sağlanmalı. Başarılı öğrencileri meslek hayatına taşımak ve geleceğin yetişmiş meslek ve bilim insanı yetiştirilmesi açısından da önemlidir. Son iki yıldır YÖK ve ÖSYM’nin Tıp ve Hukuk Fakültelerine uyguladığı belirli bir puanın veya yüzdelik dilimin altındaki öğrencilerin Tıp ve Hukuk Akademisine başlatılamayacağı kararının Ziraat Fakültelerine de uygulaması gerekmektedir. Aksi takdirde bu mezunlar ile geleceğin modern tarımını yapamayız.

Üniversitelerin öğrencilerin orta eğitiminden kaynaklanan akademik sorunlarını ve yaşanan aksaklıkları rapor edip Milli Eğitim Bakanlığı’na bildirmeleri gerekir. Sorunun bir kısmı öğrenci ve ailelerden kaynaklansa da bir ciddi sistem sorunu yaşadığımız ortada. Ortaöğretimden yetersiz gelen öğrenci ile üniversite eğitimi artık yapılamıyor. Ülkemizde neredeyse son 50 yıldır özelliklede siyasetin her fırsatta eğitim dokusu ile oynamasından kaynaklanan bir akademik nitelik sorunu yaşanıyor. Bu yapısal sorunun bir bütünlük içinde ele alınması artık kaçınılmaz.

Tarım Eğitimi can çekişiyor

Bugün ziraat eğitiminin en ciddi sorunu nitelik sorunu olduğu konusunda hemen hemen çoğumuz mutabakat içindeyiz. 1995 yılından bu yana verdiğim derslerde üniversite bakış açısıyla yoruma dayalı, karşılaştığı sorunu analiz etme ve çözme, grafik okuma ve analitik düşünme üzerine sorular sorarım. Uzun zamandır öğrencilerin sorulara verdiği cevapları analiz ederek genel bir kanaat oluşturmaya çalışıyorum. Ancak son yıllarda öğrencilerin sorulara verdiği cevaplarda durumun gittikçe kötüleştiğini görüyorum. Birçok üniversiteden edindiğim izlenime göre öğretim üyesi meslektaşlarımız çok sayıda benzer serzenişleri dile getiriyorlar.

En son yaşadığım bu sınav döneminde sınav sonuçlarının bende bıraktığı etki ziraat eğitiminin can çekiştiği yönünde. Ziraat Fakültesinde uzun dönemdir verdiğim “Tarım Tarihi ve Deontoloji”, “Kök Bölgesi Ekosistemi”, “Toprak Bilimi ve Bitki Besleme” dersleri çerçevesinde (ders notu içeriğine ve müfredata bağlı kalarak) öğrencilere sorduğum aşağıdaki sorulara aldığım cevaplar ve öğrencilerin sınav kâğıtlarından çıkardığım genel durum şöyledir.

Tarım Tarihi ve Deontoloji dersi sınavında sorulan bazı sorular:

“1. Toprak Bilimi açısından ziraat mühendisi, mesleğini icra ederken hangi meslek ilkelerine uymalıdır? Toprak etiği sizce neyi ifade ediyor?

Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçişte Türkiye tarımının yapısal sorunları nelerdi?
Cumhuriyetin ilk yıllarında tarım alanında yapılan başlıca yenilikler ve kazanımlar nelerdir? Örnekleriyle açıklayınız.
4.Osmanlı döneminde toprak mülkiyetinin hukuki durumu neydi? Açıklayınız

Günümüz bilgi ve iletişim çağının tarıma bilimine olan katkılarını geçmişle karşılaştırarak açıklayınız?
Mevcut Türkiye tarımsal yükseköğretimi konusunda ne tür aksaklıklar görüyorsunuz ve geleceğe ilişkin önerilerinizi nelerdir, yazınız.
Yukarıdaki sorulara verilen bazı cevaplardan bazı öğrencilerin sanki dersi hiç dinlemediklerinin veya anlatılanları anlamadıklarının, hatta ders notunun kapağını bile açmadıklarının kanaatine vardım. Verilen cevaplar genel bir söylemin ötesinde analitik ve sentezleyici öğeleri çoğu zaman içermiyor: Bazıları şu şekildedir:

“Osmanlı döneminde devlet askerleri beslemek için tarım yapıyordu.”

“Cumhuriyet ile birlikte Türkiye’de kölelik sistemi kalktı.”

“Cumhuriyet ile toprak reformu yapıldı, köylüler toprak sahibi oldu.”

“Cumhuriyetle birlikte toprak devletin mülkiyetine geçti.”

“Köy Enstitüleri kuruldu, köylüler modern tarım tekniklerini öğrendiler.”

“Osmanlı döneminde tarım yapılacak fazla alan yoktu, Cumhuriyet ile birlikte tarım alanları artırıldı.”

“Osmanlı döneminde kimyasal gübre kullanımı yasaktı, Cumhuriyet ile birlikte gübre kullanımı serbest bırakıldı.”

“Cumhuriyet ile birlikte Türkiye’de traktör fabrikası kuruldu ve tohum ıslah çalışması başladı.”

“Osmanlıda ekim nöbetine önem veriliyordu, cumhuriyet bu durumu ortadan kaldırdı.”

“Osmanlı döneminde devlet yanlış bitkilere destek veriyordu.”

“Meslek ahlakı demek, güzel ahlaklı olmak demektir.”

“Deontoloji çiftçiye hizmet etmek demektir.”

“Ziraat mühendisi, güzel ahlaklı olmak zorundadır.”

Yazının tamamı için tıklayınız